Liglerin başlaması ile birlikte sporculara ödenen ücretler, özellikle de futbolcuların yüksek transfer ücretleri çok tartışılır hale geldi. Yüksek gelirlerin konuşulduğu bu alanda, ülke bir taraftan döviz sıkışıklığı yaşarken ve yeni dış borç bulmak için dünyada en yüksek faizleri ödeyen ülkenin futbol kulüpleri, yabancı futbolcu getirmek için milyonlarca Euro’yu dışarıya akıtıyorlar. Futbol takımları “daha iyi ve pahalı yabancı futbolcu getirmek” için adeta yarışa girdiler.
Dünyada olduğu gibi ülkemizde de en çok kazanan sporcuların başında futbolcular gelmekle birlikte ülkemizde spor branşlarına göre değil lig kategorilerine göre vergileme yapılmaktadır. Vergi yasamızda sporcuların elde ettiği gelirler ücret geliri sayılmış olup, öteden beri gelir vergisi kesintisi yapılmak suretiyle vergilemeye tabi tutulmuştur. Ancak, gelir vergisi uygulamasında ücret gelirleri artan oranlı gelir vergisi tarifesine göre vergilendirilirken, sporcuların vergilendirilmesinde sabit oranlı vergileme esası benimsenmiştir. Bu durum yüksek gelir elde eden sporcuların daha az vergi ödemelerine neden olduğu için eleştirilere yol açmaktadır.
31.12.2023 tarihine kadar sporculara yapılan ücret ve ücret sayıları ödemelerinden;
a) Lig usulüne tabi spor dallarında;
1) En üst ligdekiler için yüzde 20
2) En üst altı ligdekiler için yüzde 10
3) Diğer ligdekiler için yüzde 5
b) Lig usulüne tabi olmayan spor dallarındaki sporculara yapılan ödemeler ile Milli sporculara uluslararası yarışmalarda yapılan ödemelerden yüzde 5 oranında gelir vergisi kesintisi yapılmaktadır. Bu gelirlerin 2023 yılı için 1 milyon 900 bin lirayı aşması halinde yıllık beyanname ile beyan edilmesi gerekmektedir. Beyan edilen bu gelirler üzerinden hesaplanan gelir vergisinden daha önce kesinti yoluyla ödenen vergiler mahsup edilmektedir. Görüldüğü gibi, sporcu ücretleri bir taraftan vergi kesintisine tabi tutulurken, gelirin belirli bir tutarı aşması halinde ayrıca beyanname verilmesi gerekmektedir.
Ücret geliri elde eden çalışanlar artan oranlı vergi tarifesine göre vergilendirilirken çok daha fazla kazanan sporcuların sabit oranlı (en üst ligdekiler yüzde 20) bir vergi kesintisi ile vergilendirilmeleri vergilemedeki eşitlik ve adalet ilkesine aykırı bir durum yaratmaktadır. Ayrıca gelirin belirli bir tutarı aşması halinde (2023 yılı için 1 milyon 900 bin lira) beyan esasına geçilmesi uygulamada yarattığı sorunlar nedeniyle halen oturmuş değildir.
Sporcuların ücret gelirlerinin vergilemesinde bu tür sorunlar yaşanırken, futbol takımlarının yabancı futbolcu transferindeki yarışmaları aşırı borçlanmalarına yol açtı. Kulüplerin Kamuyu Aydınlatma Platformuna gönderdiği raporlara göre 31 Mayıs 2023 itibariyle en fazla borcu olan kulüp Galatasaray olup, borcu 7.53 milyar lira olarak açıklandı. Borç sıralamasında 6.16 milyar lirayla Fenerbahçe ikinci, 5.89 milyar lirayla Beşiktaş üçüncü ve 3.76 milyar lirayla Trabzon dördüncü oldu. Böylece sadece 4 büyüklerin toplam borcu 23.340 milyar lirayı buldu. Ayrıca, kulüplerin varlıklarının 7.25 milyar lira, öz kaynaklarının eksi (-)16,09 milyar lirayı bulduğu, 2022-2023 sezonunda 3.3 milyar lira zarar ettikleri açıklandı.
Ülkemiz bir taraftan döviz sıkıntısı yaşarken diğer yandan spor kulüplerinin içinde bulunduğu olumsuz mali yapılarına rağmen birbirleriyle yarışarak ve yüksek transfer ücretleri ödeyerek yabancı futbolcu transfer etmeleri çelişki değilse nedir? Yaşları 35’i geçmiş birçok yabancı futbolcunun milyonlarca Euro ödenerek transfer edilmesine Türkiye Futbol Federasyonu’nun seyirci kalması yerine bir takım kurallar koymasının vakti geldiğine inanıyoruz.
