Kur korumalı mevduat (KKM) uygulaması, birikimlerini TL olarak değerlendiren kişilerin kurdaki oynaklık karşısında mağdur olmamaları için devreye alınan ve 21 Aralık 2021 tarihinden bu yana uygulanan bir sistem olarak ekonomik hayatımıza girdi. Kur korumada döviz yükseldiğinde KKM hesaplarında belirli kur üzerinden hesaplanan tutarın miktarı arttığından yatırımcı kur farkından yararlanmakta ve ayrıca faiz oranı da döviz kuru üzerinden hesaplanan getiri anaparaya eklenmektedir. Dolayısıyla yatırımcı hem faiz hem de kur farkı üzerinden getiri elde etmiş oluyor. Özetle KKM’nin avantajı döviz riskine karşı koruma sağlamasıdır.
Sistem, kur artışı durumunda kullanıcılara ödenecek farkın devlet bütçesinden karşılanması nedeniyle eleştirilmiş, sistemin toplam maliyetinin Kasım 2023 itibariyle 700 milyar TL olduğu belirtilmişti. (1) Uygulamada Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) enflasyonun altında kalan kur artışı zararını gidermek için devreye girdi. Bu durum TCMB’nin bütçesini zorlayarak kamusal kaynakların israfına yol açtı. Sonuçta sistem ülke ekonomisine getirdiği yüklerin artması nedeniyle 2024 yılı itibari ile kaldırıldı. TCMB Türk lirası dönüşümlü KKM’ta yeni hesap açılmasını sonra erdirdi. KKM hesaplarının tasfiye süreci devam ederken, sistemde sadece dövizden KKM’ye geçenler kaldı. 2025 için yayımlanan para politikası metninde KKM’ın bu yıl sonuna kadar sonlandırılması duyuruldu.
Ekonomi yönetiminin kurtulmaya çalıştığı KKM hesaplarından çıkışın hızlandığını gözlemliyoruz. KKM stoku Ağustos 2023’te 3.4 trilyon lira ile rekor kırmış, 2024 yılına girildiğinde 2.6 trilyon lira olan KKM’de görülen toplam mevduat 2024 Ekim ayında 1.2 trilyon liraya kadar gerilemişti.
2023 yılında KKM nedeniyle 818 milyar 182 milyon lira zarar eden Merkez Bankası’nın 2024 yılı zararının ise 500 milyar lirayı aşacağı belirtiliyor. 2023 yılı zararının büyük bir bölümü KKM hesapları nedeniyle ödenen farklardan oluştuğu, 2024 yılı zararında ise bu yükün daha az olduğu açıklanıyor.
Ekonomistler, dönemin Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati tarafından bütçeye dolayısıyla da kamuya hiçbir yükü olmayacak bir politika aracı olarak tanıtılan ve başımıza bela edilen KKM sisteminin kamuya iki yılda 1 trilyon 58 milyar zarar ettirildiğini hesaplıyorlar. (2) Yeni ekonomi yönetimi büyük övgülerle lanse edilen KKM’nin yükünden kurtulmak istiyor. Ancak, ciddi bir döviz talebine yol açacağı için bu riskin gözardı edilmeden KKM’nin, kademeli atılan adımlarla tasfiyesi gerçekleştiriliyor. 21 Aralık 2021 tarihinden beri uygulanan ve ekonomimize zarar veren bu sistemden kamunun daha fazla zarar görmemesi için KKM’nin bitirilmesini dört gözle bekliyoruz.
Kaynakça:
(1) Vikipedi
(2) Sözcü.com.tr
