Bildiğim kadarıyla “Belediye” köken olarak Arapça “balad” sözcüğünden türetilmiş “kente ilişkin”, “kentsel” anlamlarına gelen bir sözcüktür.
Ülkemizde de belediye kurumu; belde, kasaba, ilçe, il ve büyükkentlerde bulunan ve o bölgenin temizlik, aydınlatma, su gibi ortak gereksinimlerini ve kamu hizmetlerini gören örgüttür. Devletin yerelde temsilcisidir.
Elâzığ Belediyesi’nin kuruluşuna baktım, 1870 yılıymış. 150 yılı devirmiş eski bir örgüt olan belediyemizi son 60 yıldır rahmetli Şükrü Kacar dönemi dışında hep muhafazakâr ve milliyetçi partiler yönetti. Bu 60 yıl içerisinde Elâzığ Belediye başkanları kent mimarisini, kent kültürünü, kent tarihini koruyamadılar. Çoğunun iş bilmezliklerinden; köprü, üst geçit, tarım topraklarını imara açma hevesleri nedeniyle kent trafiğiyle, yapılaşmasıyla felce uğradı.
Gelenler; sokakları, caddeleri geniş tutamadılar, imar projelerini ranta teslim ettiler, yüksek yapılaşmayı önleyemediler, eski evlere, konaklara, sokaklara hatta sokak adlarına bile sahip çıkamadılar.
Ortada ne Nailbey kaldı ne İstasyon Caddesi ne tiyatro binası ne un fabrikası da denilen merkezdeki kilise ne Beşkardeşler ne Öğretmenevi ne eski Belediye Binası… Her gelen karabasan gibi aziz kentin üzerine çöküp durdu.
Bunlar bir yana; bana göre “belediye” yalnızca yukarıda sayılanları yapmak demek de olmamalıdır yani “belediye” demek salt kanalizasyon yapmak, su borusu döşemek demek değildir. Hiç kuşkusuz kentin doğal, insansal ve toplumsal coğrafyasından da sorumludur belediyeler...
Belediyenin kent yaşamının daha derinlerine inmesi gereken işlevleri de vardır ve bu işlevlerin yerine getirilmesi, kimi zaman yol çalışmalarından, kanalizasyon hizmetlerinden daha önemli olabilir.
Kentte insanlar hem geriye hem ileriye doğru yaşarlar. Paris, Londra, İstanbul ya da New York gibi büyük kentler gerek nüfus yoğunluğu gerekse bu nüfusun ürettiği yaşama biçimleri ve uygulamaları dolayısıyla yığınla yeni sorun üretirler. Gittiğim Avrupa kentlerinde de gördüm ki teknolojileri, ekonomileri bizden iyi olsa da en gelişmiş ülkelerde bile bu sorunların üstesinden hiçbir belediye gelemiyor çünkü sorunlar süreklidir, yazgısaldır...
Kentte doğan, gerçek anlamda onun çocuğu olan bir daha kırsala dönemez. Bir anlamda kırsal yaşam, kentin karşıtıdır, hasmıdır. Kent de köy yaşamının kuşkusuz. Kent üreyendir, üremekten geri kalmaz hatta çok eşlidir. Sadakati bilmez.
Kentli bilincindedir bunun, ayırdında olmasa bile her gün çeşitli olgularla varlığını duyumsar; ama yine de kente bağlanır, sever onu... Bilirsiniz, ünlü ozan ve yazarlar Yahya Kemal Beyatlı, Abdülhak Şinasi Hisar, Sait Faik Abasıyanık tavırları, ilan-ı aşk biçimleri çok ayrı hatta karşıt olsa da üçü de deli gibi vurgundur yaşadıkları İstanbul’a.
Kent yenilikçidir, ilericidir renk değiştirir sürekli. Hız, büyüme, çeşitlenme ile “şimdi”yi belirler ve her zaman sahip olduğu çekicilikle geçmişini yutmaya da çalışır. Ama “geçmiş” direngendir, güçlüdür, kökleri vardır. Unutturulmak istenmesinin önünü ve öcünü almak üzere elinden geleni yapar ve “şimdi”den önemli olduğunu kanıtlamak için elinden geleni yapar.
Çünkü kentin her yanındadır, her köşe bucağa sinmiştir, her yere imgelerini saçmıştır: Bir cami, bir ev, bir çeşme, bir kilise, bir çınar, bir konak, bir sur, bir yazıt, bir kapı, bir kapı tokmağı, bir koltuk, bir kitap…
Belediye yalnızca kanalizasyon yapmak, yol bakımı ile uğraşmak, kaldırım taşı dizmek değildir derken bunu belirginleştirmek amacındayım. Görmezden gelmeyelim, bizde de arada etkinlikler oluyor, kitap fuarları, konserler, müze açılışları gibi…
Belediyenin kimi etkinliklerini, girişimlerini hoşgörü, anlayış ve değerbilirlikle karşılama yetimizi yitirmeden; gerekli önlemleri almadığı, görevlerini yapmadığı zamanlarda da günlük yaşamımızı zehir etiklerinde de onları yermek boynumuzun borcudur.
Bugün Doğukent’ten Gazi Caddesi’ne, Malatya Caddesi’nden, Çaydaçıra Mahallesi’ne delik deşik edilmiş sokaklar, yollar bile bizim için dayanılabilir eziyetlerdir ama göstermelik işleri mutlaka kınamak gerekir.
Örneğin, kültür birimlerinin, kültür yöneticilerinin eş dost, dernek, vakıf yöneticilerinden değil, liyakatli, becerikli, Elâzığ-Harput kültürünü bilen, evrensel değerlere inanmış, yabancı dili olan, tüm değerlere saygılı insanlardan seçilmesi zorunluluktur.
Bugün varlığı ya da yokluğu belli olmayan Kültür Müdürlüğünün başında her kim varsa bir görev değişimiyle başlamak; kentine âşık, kentini bilen, evrensel bakış açılı insanlardan yararlanmak, layık olana görev vermek konusunda bir adımın gelmesini dileyelim.
Unutmamalı ki kanalizasyonlar, bozuk yollar, düzensiz trafik, deprem yıkıntılarının tozu toprağı bir gün çözümlenir, unutulur gider ama bellek yitiminin ve geçmişi unutmanın çözümü yoktur.
Saygılarımla…
