2013 yılında Sudan’da tarımsal üretim yapmak üzere 10 milyon dönümlük bir tarım arazisinin 99 yıllığına kiralanması gündeme gelmiş ve bu nedenle 2014 yılında Sudan ile tarımda iş birliği anlaşması imzalandı. 2015 yılında ise taraflar arasında 10 milyon dolarlık bir şirket kuruldu. Kiralanan arazide hem devlet hem de özel sektör tarımsal üretim yapacaktı. Sudan’da darbe ile yönetim değişikliği olunca, proje herhangi bir tarımsal faaliyet yapılmadan bitti. Kaldı ki, Sudan’ın Türkiye’ye tahsis ettiği arazinin kayalık, verimsiz, su ve yer altı kaynaklarının sorunlu yani kalitesiz olduğu açıklandı. Sonuçta, 1 Aralık 2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan karar ile Sudan ile Türkiye arasında kurulan ortak şirketin tasfiyesine karar verildi.
Sudan’da yapılması planlanan tarımsal üretim projesi için 10 yıl yoğun çaba harcandı. Bu 10 yılda tam 7 tarım bakanı görev yaptı. Eski Bakan Bekir Pakdemirli’nin önem verdiği proje iflas etti. Yurt dışı gezi ve toplantılarında yapılan konuşma ve demeç verme dışında hiçbir şey yapılmadı. Yıllarca maaşlar, huzur hakkı, kira giderleri ve seyahat masrafları ödendi. Pakdemirli ise Sudan’a gidip çiftçilerle fotoğraf çektirdi, projeyi savundu. Sayıştay sadece şirketin tasfiye edildiği yıl yönetim kurulu üyelerine 419’ar bin lira ücret, ayrıca 49 bin718 lira müşavirlik ücreti ve 259 bin 770 lira Sudan kira gideri ödediğini açıkladı. Sonuçta geçen bu süreçte, değişen 7 tarım bakanı Sudan’ın bize verdiği ot bitmez tarım arazisine karşılık 3.9 milyon hektarlık Çukurova gibi bir hazinemizi ve 38.4 milyon hektar tutarındaki Harran, Menderes, Merzifon, Adapazarı, Sakarya, Gediz, Bafra ve Konya ovalarının bereketli tarım arazilerini her nedense görmemezlikten geldiler. (1)
2015 yılında kasasında 2 milyon dolarla Türk Telekom’un yüzde 55’i 6.5 milyar dolara özelleştirilerek Lübnanlı Hariri ailesine ait “Öger” şirketine satıldı. Lübnanlı aileye bu alım için Türk bankalarından 4.7 milyar dolar kredi açıldı. Satıştan hemen sonra yeni yönetim telefon hizmetlerine zam yaptı ve Türk Telekom’un arsalarını, binalarını ve stoklarını sattı. Alacaklarını tahsil etti. Şirket 2005-2015 yılları arasında 14 milyar dolar net kar elde etti. 2016’ya kadar 12.6 milyar dolar temettü ödendi. Hariri’nin Öger şirketi bunun 7 milyar dolarını aldı. Satılırken borçsuz olarak alınan şirket 2016 yılı sonunda 3.5 milyar dolar borca batırıldı. Bu arada Hariri’nin Öger şirketi özelleştirme borcunun sadece ilk 1.4 milyarlık ilk taksiti ile sonraki 600 milyonluk ikinci taksitini 2013’te ödedi. Sonuçta Öger 10 yıl içinde 7 milyar dolar temettüyü ve kasadaki paraları alarak şirketin içini boşalttı. Ayrıca boğazına kadar borçlandı. (2)
Yapılan sözleşmeye göre, Öger şebeke ve teçhizatı kullanılabilir halde ve şirketi de borçsuz bir şekilde devlete iade etmeyi taahhüt etmişti. Tam tersine Öger Türk bankalarından aldığı krediyi geri ödemediği gibi 2019 yılı bilançosunda gözüken 17.4 milyar lira borcu Türk Telekom’un üzerine yıkıp, Türkiye’yi terk etti. Bütün bunlar olurken şirket yönetiminde kamu adına görevlendirilmiş bağımsız yönetim kurulu üyesi, daha sonra Cumhurbaşkanı yardımcılığı yapan Fuat Oktay bulunuyordu. Süreç hisse değeri 12 milyar dolardan 3.3 milyara düşen Türk Telekom’un 1.7 milyar dolar bedelle “Türkiye Varlık Fonu” tarafından satın alınması ile tamamlandı.
Kaynakça :
(1) Sultan Uçar
(2) Fatih Polat
