Ülkelerin üretim veya tüketiminden diğer ülkelerin fayda ve maliyetlerinin olumlu veya olumsuz etkilenmelerini de dışsallık olarak değerlendireceğimiz zamanları yaşamaktayız.
ABD’nin Çin başta olmak üzere birçok ülkeye başlattığı ek gümrük savaşı, Çin’in karşılık vermesiyle küresel ekonomiyi durma noktasına getirmektedir. ABD’nin, Çin hariç diğer ülkelere uygulayacağı ek vergilere 90 günlük ek süre tanıması ile yeni bir ticari zemin doğurabilir.
Dışsallıklar meydana geldiğinde, tarafların mevcut dışsallığı içselleştirmek ve etkinliği sağlamak üzere bir araya gelip bazı düzenlemeler yapması konusundaki önerme, Coase Teoremi olarak anılır. Coase, piyasa işlemlerinin etkinlikten uzaklaşması halinde, karar birimlerinin aralarında bir pazarlık süreci oluşturarak etkinlik koşullarını yeniden sağlayabileceklerini ve bunun için de mülkiyet haklarının tesis edilmesi gerektiğini; böylece dışsallıklar içinde bir piyasa oluşturularak onların piyasa başarısızlığı olmaktan uzaklaştırılabileceğini ifade etmiştir. Coase, işlem maliyetleri kavramı üzerinde durmuş; mülkiyet haklarının serbestçe alınıp satılması ve işlem maliyetlerinin düşük olması durumunda karar birimlerinin aralarında pazarlık yapma olanağının arttığını ve bu durumun Pareto etkinliğe ulaştığını açıklamıştır.
Toplumda en az bir kişinin refahını azaltmadan, başka bir kişinin refahını artırma olanağı yoksa, Pareto’ya göre toplum refahı optimuma erişmektedir. Pareto optimumunu veren böyle bir denge durumundan başka bir duruma geçişte, bazı kimseler zarar görürken, bazı kimselerin de yarar sağlayabileceklerinden hareketle, şöyle demektedirler: “Eğer bu değişiklikten yarar sağlayanların kazancı, zarar görenlerin kayıplarından büyükse, böyle bir değişiklik sonucu toplumda refah artışı söz konusudur.”
Türkiye'nin 2025 yılı Şubat ayı yıllıklandırılmış ihracat değeri 262,7 milyar dolar, ithalat değeri ise 347,6 milyar dolar olmuştur. İhracatta AB ülkeleriyle %80’lik bir pay söz konusu olmasına rağmen, ithalatta 45 milyar dolarla Çin ilk sırada yer almaktadır; Rusya 44 milyar dolarla ikinci sırada bulunmaktadır.
Dünya ticaret hacmi 31 trilyon dolar civarındadır. ABD, dünya ticaretinin yaklaşık %17’sini gerçekleştirmektedir.
ABD, 2 trilyon dolarlık ihracat yapmaktadır. En çok ihracat yaptığı ülkeler Kanada, Meksika, Çin’dir (toplam ihracatın %7’si Çin ile). Avrupa Birliği ile toplam ihracatının %15’ini yapmaktadır.
ABD’nin ithalatı 3,172 trilyon dolardır. Meksika (%15), Çin (%14), Kanada (%13,6) ilk sıralardadır. ABD, Avrupa Birliği ülkeleriyle %14 oranında ithalat yapmaktadır.
ABD, Türkiye ile toplam ithalatın %0,47’sini yapmaktadır; yani Türkiye’den 17,3 milyar dolarlık ithalat yapmaktadır. ABD’nin Türkiye ile toplam ihracatının %0,7’si, yani 18 milyar dolarlık ihracatı söz konusudur.
ABD ile Türkiye arasında 35,3 milyar dolar olan ticaret hacminin, ikili görüşmelerle 100 milyar dolara çıkarılması söz konusudur.
20 sene önce Çin ve Vietnam lehine dönmeye başlayan ekonomik çark, iyi yönetilirse Türkiye lehine dönebilir.
