2023 Yılı Bütçe Kanunu Resmî Gazete'nin mükerrer sayısında yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Genel bütçe gelirleri 3 trilyon 810 milyar Türk Lirası, giderler ise 4 trilyon 470 milyar Türk Lirası olarak hedeflendi. Böylece 660 milyar bütçe açığı olacağı tahmin ediliyor. Bütçe gelirlerinin 3 trilyon 200 milyar lirası vergi gelirlerinden oluşmaktadır. 2022 yılında 1 trilyon 470 milyar liradan vergi gelirleri yüzde 225 artışla 3 trilyon 200 milyar lira olarak öngörülmüştür. Bu 2023 yılında 1 trilyon 730 milyar lira daha fazla vergi ödeyeceğimiz anlamına gelmektedir.
Bütçe giderleri içerisinde yer alan toplam faiz ödemeleri için 565.6 milyar lira ödenek oluşturuldu. Bir önceki yıl 330 milyar lira olan faiz ödemeleri yüzde 72 artışla 565,6 milyar lira olarak gerçekleşecek. Bu durumda 2023 bütçesinin yüzde 12.7’si iç ve dış borç faiz ödemesi ne gidecek. Bu hesapla Türkiye bütçesinden her gün 1 milyar 549 milyon lira, her saat 64 milyon 566 bin lira ve her dakika olarak da 1 milyon 076 bin lira ödemek zorunda kalacağız. Ağır ekonomik kriz yaşadığımız 2001 yılında bütçenin yüzde 51’ine ulaşan faiz yükü, daha sonraki yıllarda uygulamaya konudan ekonomik program la başarılı bir şekilde gerilemeye başlamış, 2009’da yüzde 20’nin altına inmiş, 2017’de yüzde 8.4’e kadar düşmüştür. İzleyen yıllarda yeniden yükselişe geçerek faiz ödemeleri 2023 yılında bütçenin yüzde 12.7’sini oluşturmuştur.
2023 bütçesinde yer alan 565.6 milyar tutarındaki faiz ödemeleri ülke tarihimizde gerçekleştirilecek en büyük faiz ödemesi olarak rekor kırmıştır. Son beş yılda bütçede faiz yükü artmaya devam ederken bununla ters orantılı olarak yatırımların payı ise gerilemiştir. 2023 yıl bütçesi ile faiz-yatırım dengesi yeniden değişmiş ve toplam bütçe ödeneklerinin sadece yüzde 7.9’u yatırıma ayrılmıştır.
2001’de yatırımların 9 katı faiz ödemesi yapılırken, yatırım-faiz dengesi izleyen dönemlerde yatırım lehine gelişmiş ve ilk kez 2013-2018 dönemini kapsayan 6 yılda faiz ödemesinden daha fazla tutarda yatırım harcaması yapılmıştır. Yakalanan bu olumlu hava ne yazık ki, devam ettirilememiştir. İzleyen dönemlerde faiz-yatırım dengesi tersine dönmüştür. 2023 yılında ise kamu yatırımları için ayrılan 353.1 milyarlık ödeneğe karşılık 565.6 milyar liralık faiz ödemesi yapılacaktır. (*)
Sonuçta; yaklaşık 20 yıllık dönemde merkezi yönetim bütçesinden yapılan faiz ödemelerinin toplam tutarı 1 trilyon 515.3 milyar liraya ulaştı. Anılan dönemde toplam kümülatif bütçe harcamalarının yüzde 12.7’sinin faize gitmesi ve yatırımların aldığı payın yüzde 8 düzeyinde kalması ekonomide geldiğimiz yeri özetlemeye yetmektedir.
Kaynakça:
(*)Naci Bakır
