Yüksek enflasyon ülkemiz ekonomisini etkilemeye devam etmekte olup, işletmeleri bir yandan enflasyonla mücadele ederken diğer yandan daha fazla vergi yüküyle karşı karşıya kalarak bu durumdan olumsuz yönde etkilenmektedirler. Yaşadığımız yüksek oranlı enflasyon nedeniyle döviz kurlarının etkileri ve paranın satın alma gücündeki değişmeler mali tabloların gerçek durumu yansıtmamasına yol açmıştır. İşletmelerin mali tablolarına bakıldığında cirolarında ve kârlarında önceki yıllara oranla daha yüksek miktarda artış olmasına rağmen reel anlamda o kadar kârlı olmadıklarını hatta zarar ettikleri görülmektedir.
Genel anlamda muhasebenin enflasyon işlemine tabi tutularak düzeltilmesi, “paranın satın alma gücündeki değişmeler nedeniyle gerçek durumu ifade edemeyen mali tabloların, gerçek durumu ifade eder hale gelmelerini sağlamaktadır.” Buna göre enflasyon düzeltmesi ile mali tablolarda yer alan kıymetlerin Türk Lirası değerleri tablonun ait olduğu tarihteki değerine yükseltilmiş olmaktadır. Düzeltme, parasal olmayan kıymetlerin enflasyon düzeltmesinde dikkate alınacak tutarların düzeltme katsayıları ile çarpılması suretiyle gerçekleştirilecektir.
Enflasyon düzeltmesi yasal olarak düzenlenmiş ve 2004 yılında uygulanmış olmakla birlikte, 2021 yılı sonu itibariyle şartlar gerçekleşmiş olmasına rağmen uygulama ertelenmiştir. Vergi Usul Kanunu’muza göre işletmelerin enflasyon düzeltmesi yapabilmeleri için; Yİ-ÜFE endeksindeki artışın, içinde bulunulan dönem dahil son 3 hesap döneminde yüzde 100’den ve içinde bulunulan hesap döneminde yüzde 10’dan fazla olması gerekmektedir. Açıklanan Aralık 2021 enflasyon rakamıyla birlikte üç yıllık ÜFE’nin yüzde 141,70 seviyelerinde çıkması “enflasyon düzeltmesi” uygulaması için gereken şartları sağlamıştır. Ancak bu uygulama yerine tercihe bağlı olarak “yeniden değerleme” uygulaması gündeme getirildi. Enflasyon düzeltme uygulaması, 29 Ocak 2022 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 7352 Sayılı kanunla şartların oluşup oluşmadığına bakılmaksızın işletmelerin 31 Aralık 2023 tarihli mali tablolarında enflasyon düzeltmesi gerçekleştirilecektir. (*)
Enflasyon düzeltme işlemi firmaları enflasyonist baskıya karşı koruyacak yöntemlerden biridir. Çünkü mali tablolar enflasyon etkisinden arındırılmadığı sürece, işletmeler elde etmiş oldukları kârdan daha fazla bir kârlılık beyan etmek ve vergilendirilmek durumunda kalacaklardır. Bu uygulama ile hem işletmelerin mali raporlarının enflasyonist etkilerden arındırılması sağlanacak hem de elde edilecek gerçek veriler üzerinden vergilendirme yapılmış olacaktır. Bu nedenlerden dolayı enflasyon muhasebesi artık zorunlu hale gelmiştir. Zira enflasyon yasal olmayan vergilendirmedir.
Kaynakça:
(*) Hanefi ÖZBİLEN
