Ülkelerin ve hatta coğrafyaların, iki önemli gelişmişlik parametresi vardır;
“Kişi başına düşen kâğıt tüketimi…” “Kişi başına düşen elektrik tüketimi…”
Kâğıdın ilk kullanımı, “Uzakdoğu” ülkeleridir. M.S. 100 yılına kadar gider…
Tarihi İpek Yolu; bu yol, ‘kültürleri buluşturan’ bir yol. Ticari hayatı, ‘bütünleştiren’ bir yol!
Kâğıdın, Müslümanlarca öğrenilişi, Talas Harbinden sonradır, 751 tarihleri.
Batı Dünyasına Haçlı Seferlerinden Sonra; 12. yy’dan itibaren yayılır.
İlk kâğıt imalatı, Horasan Valisi El-Fazl’ın gayretleriyle 793 tarihlerinde Bağdat’ta yapılır.
8. 9. ve 10. yy’lerde, İslam Dünyası, ‘kâğıdı’ kullanırken; büyük kütüphaneler oluştururken, Batı bundan bihaberdir. Bu dönem batı dünyasının, “karanlık çağıdır…”
Avrupa Medeniyetini etkileyen en önemli unsur; İslam ve Endülüs Medeniyetidir…
Endülüs’te ilk Kâğıthane, 1144’lü yıllarda Satibe’de kurulur.
Kâğıt yapımı, İslam dünyasından 500 yıl sonra, önce Fransa’da, 1189 yıllarında…
İtalya’da, 1278 yıllarında… Almanya’da, 1320 yıllarında… İsviçre’de, 1411 yıllarında…
İngiltere’de 1494 yıllarında… Rusya’da, 1577 yıllarında…
9. yy’lerde Uygur Türklerinin, kendi isimleriyle anılan bir alfabeleri bulunuyor!
Uygurlar, ‘yazıyı’ biliyorlar… Uygurlar, ‘kâğıdı’ kullanıyorlar… Uygurlar, ‘matbaayı…’ geliştirmişler…
Uygur, kelime olarak da ‘uygar’ veya ‘medeni’ anlamlarına geliyor!
Tarihçiler ne derler?
Uygurların kullandığı matbaayı ve burada basılan kitapları, Avrupa’ya ilk götürenler, 1200’lü yıllarda, “Moğollar” olmuştur. Johannas Gutenberg’i en fazla etkileyen de Uygurların kullandığı, “matbaa sistemi” olduğu ifade edilir!
Türkler, Anadolu’ya geldiklerinde; Malazgirt Zaferinde (1071) çok yüksek bir kültüre sahiptirler.
Yunus ve Mevlâna Asrı, Anadolu’nun “aydınlanma asrıdır”
Türklerin Anadolu’yu fetih yılları aynı zamanda; Coğrafyanın da ‘medenileşme…’ süreci olarak tanımlanır. Batı birçok kavramları bu vesileyle öğrenmeye başlar. “Hak” Hukuk” “Adalet” “Devlet” “Millet” “Ordu” Bütün bu kavramlar, “insan merkezli…” İnsanı esas alan bir sistem dinamizmi olarak da düşünülür.
(1096-1270) Malum Haçlı Seferleri… İlk hedeflerinde, “Türkleri Anadolu’dan atmak…”
Avrupalılar için, “Türk” demek, “İslam” demektir.
Onların lügatinde; “Türkler Geliyor…” denildiğinde; “İslam” hafızalara gelmektedir!
16. yüzyıl, tarihlerde; “Türk Asrı” olarak geçmektedir. Türklerin, “sosyal, kültürel, ekonomi, siyasi, askeri” bilumum alanlarda, ‘kesin bir hâkimiyeti’ vardır!
Matbaanın icadından sonra, Avrupa’da, “zihni, fikri, dini, hukuki, edebi, ekonomik…” Vesaire alanlarda ‘yapısal bir değişiklik’ gözlemlenmektedir. 16. 17. yy’ler, bu değişimin yaşandığı yıllardır…
Bu yıllar, “Avrupa’nın Rönesans’ıdır” Bu yıllar; Descartes’i, Kepler’i, Kopernik’i, Galile’yi, Newton’u, Pascal’ı, Bacon’u, Locke’yi vs. yetiştirir…
18 yüzyıl ise Avrupa’nın “Aydınlanma Çağı” olarak bilinir. Bu yy’de; “Din, Hukuk, Ahlak, Hukuk” kavramları yeni nitelikler kazanmıştır. Bu yy’lerden itibaren, tarihin seyri de ‘değişmeye’ başlar.
“18 ve 19. yy’lerde Avrupa’da Sanayi Devrimi” gerçekleşir.
1770’li yıllarda, İngiltere’de, “günlük gazete baskıları 10 milyonların üzerindedir…”
Yazımızın başlığına, “kâğıt tüketimi” dedik! Kâğıt tüketimi bir bakıma ‘katlayarak’ artmıştır!
Her ne hikmetse, bizlere matbaa, 1700’lü yıllarda gelmiştir.
Lale Devri (1718-1730) bizlerdeki, “ilk batılılaşma hareketidir”
Artık giderek, “Batının üstünlüğünü” kabul etmeye başladığımız bir dönemdir.
Aradaki fark giderek açılmaya başlar. Matbaa bizlere, 1727 tarihinde gelmiştir ama (1730-1800) yılları arasında basılan kitap sayısı sadece, “45 civarındadır…” Ancak, Tanzimat’tan sonra, kitap yayınlarında artış görülür. Fikri ve Edebi Hareketlerde bu dönemlerde başlar.
1860 tarihi, ilk fikir gazetesi; Tercüman-ı Ahvâl’in çıktığı tarihtir…
Ve hem de “Vilayet Matbaalarının kurulduğu” tarihlerdir!
1860’lardan sonra, bizlerde, “ilk değişim” başlayacaktır!
Ve günümüze kadar da ‘devam eden…’ bir süreçtir!
Bu ülkede en fazla konuşmamız gereken konuların başında da niye “Kâğıt-Kitap ve Okuma” gelmelidir!
21. asrın sorusu da budur?
Öyle ki, “iletişim teknolojileri…” 1980’li yıllardan sonra bizleri…
Bizleri nasıl etkiledi? Geliniz birlikte bunları sıklıkla konuşalım!
