Av. Cem Bayındır/ 1932 Elâzığ Palu doğumlu Mehmet Paşa Demirbağ ilkokul sonrası okumamış, müziğe yatkın bir kişi olan manifaturacı babası İbrahim Hakkı Bey ve annesi Ayşe Hanım’la geçen çocukluğunun ardından,
1941’de babasının 65 yaşlarındayken ölümü, 1942’de de Palu’daki büyük yangın üzerine, erkek kardeşi Enver ve iki kız kardeşiyle birlikte, yörenin saygın kişisi, Palu’nun Sekrat Köyü Beylerinden dayıları Ali Demirtaş Bey'in konağına taşınmışlardır. O da kardeşi Enver gibi, müzikle yakından ilgili olan babasının, dostları Palulu Recep, Fethi, Abdulbaki gibi arkadaşlar hep birlikte toplandığı ve yörenin sanatçıları Klarnetçi Hasan, Kemaneci Keko, Davulcu Aşık Gıdo gibi sazlar eşliğinde meşk ettikleri günlerde, müzikle iç içe bir çocukluk geçirmiştir.
DÖNEMİN ÜNLÜ SESLERİ VE TAŞ PLÂKLAR…
Çocukluğunda, küçüğü Enver ile birlikte, babasının gramofonuyla başlayan plak ve müzik dinleme alışkanlığı, dayısının konağında daha da ilerlemiş; bu yaşlarda taş plâklarını dinlediği, Urfalı Kel Hamza, Hamiyet Yüceses, Zaralı Halil, Müzeyyen Senar, Erzincanlı Şerif, Münir Nurettin Selçuk, Mukim Tahir ve yine aslen Palulu olan Celal Güzelses gibi dönemin ünlü seslerini neredeyse ezberlemiştir. Dayısı Ali Bey’in konağında haftada birkaç gün konuklara yemek ziyafetleri ve meşkler düzenlenen o tarihlerde, Demirbağ kardeşler, eğlencelere katılan Recep Karabulut gibi Palu yöresinin yerel sanatçılarından Harput havalarını öğrenmeye başlamışlardır. Bu yönlendirmede Harput Müziği’ni çok seven dayıları Ali Bey’in etkisi büyüktür.
ALİ BEY, HARPUT MÜZİĞİ VE KÖVENKLİ HAFIZ…
Çünkü “Elazığ’da müzikle ilgilenip de Harput Müziği’ni bilmeyen, benim gözümde çeyrek sanatçıdır” diyen Ali Bey, müziğe çok yatkın yeğenleri Paşa ve Enver’i “Harput Müziği”nde de yetiştirmek amacıyla dönemin usta sanatçısı ve çok tanınmış bir hafız olan Kövenkli Hafız Mustafa Süer’i konağında onlara ders vermeye ikna etmiş ve 1950’den başlayıp yaklaşık on yıl sürecek bu müzik ve meşk yaşamı Enver ve Paşa kardeşler için bir dönüm noktası olmuştur. Büyük usta Kövenkli Hafız’ın okuduğu yöre müziklerinin, Enver ve Paşa önce sözlerini yazıyor, sonra da ezgilerini söylemeye çalışıyor, böylece uzun uzun süren derslerde tüm türkülerde ustalaşıyorlardı. Sonradan konağa getirilen sazlarla, Kemaneci Keko sazıyla, onun ölümüyle Hüseyin Sekü cümbüşle, Demirbağ kardeşlere eşlik ediyorlardı. Harput müziğinde büyük aşama geçiren kardeşlere zamanla usta klarnetçiler Şükrü Canaydın, Mevlüt Canaydın, Cümbüşçü Kör Hafız Mehmet Aslankaya, Klarnetçi Çulcu Arif Özbilek, darbukada da Hıdır Sezgin eşlik etmeye başladılar. Artık Elazığ müziği iki usta icracı kazanmış, iki kardeş, kimi zaman ustaları Hafız Mustafa Süer’le birlikte yapılan meşklerde, kimi zaman topluca Elazığ iline gidilerek oradaki konaklarda düzenlenen eğlencelerde, kimi zaman da, İshak Sunguroğlu, Bedri Çarsancaklı, Fikret Memişoğlu gibi kültür insanlarının düzenledikleri toplantılarda sık sık boy göstermişlerdir.
ELAZIĞ’A YERLEŞEN DEMİRBAĞ KARDEŞLER…
Daha sonra dayıları Ali Bey’in konağı Elazığ merkeze taşımasıyla (bugünkü Namık Kemal İlkokulu çevresi) Enver ve Paşa da Elazığ’a yerleşmişler, Sıtkı Demirci, Şıhacılı İzzet Yetiş, İçmeli Sabri Çavuş, Perili İzzet gibi usta icracılarca birlikte yapılan meşkler yörede gün geçtikçe ünlenmiştir. Paşa Demirbağ’ın, Fikret Memişoğlu’nun aracılığıyla, onun büyük sanatçı Hafız Osman Öge ile ilişkileri sayesinde, Öge’den gazeliyat öğrenmesiyle, sanatçı Harput gazellerini de usulüne uygun okumaya başlamış, böylelikle müzik bilgisi ve repertuarı olağanüstü genişlemiştir. İl dışı ve içinde birçok konserlere de giden Paşa Demirbağ, birçok etkinliğe de hiçbir ücret almadan katılmıştır. Paşa Demirbağ, bu etkinliklerden birinde karşılaştığı Celal Güzelses’in “söylediğim türkü, gazel ve hoyratların yüzde sekseni Elazığ’ındır” sözünü ömrü boyunca dile getirmiştir. Bilindiği üzere Şark Bülbülü sanlı çok tanınmış sanatçı Celal Güzelses, baba tarafından Kazıkçı Hacı Bekir’in yeğeni; anne tarafından da, yine Palulu Mehmet Canpolat’ın halasının çocuğu olup aslen Palu kökenlidir.
ULUSAL PLÂKLAR VE GENÇLERE EĞİTİM…
1970’lerde İstanbul’da Mahinur Plak’ta iki, Aşkın Plak’ta da üç olmak üzere beş tane de ulusal plak çıkarmış, bu plaklarda, Ben Harput’tan Çıktım, Elaziz Uzun Çarşı, Tecnis Hoyrat, Nesibe, Bağrıyanık, Al Almayı, Coşkun Sular, Fincanın Etrafı, Garibim Şu Vatanda, Dağlar Dağımdır gibi sevilen türkü ve hoyratları seslendirmiştir. 1976-1983 arasında da Elazığ’da kendi kurduğu Demirbağ Plak’ı çalıştırmış, gençleri eğitmeye çabalamış, Abdülkadir Bay, Zülfü Demirtaş, Hasan Öztürk ve Muzaffer Ertürk gibi adlara müzik eğitiminde yardımları olmuştur. Diyarbakır, Ankara, İstanbul ve Elazığ’da radyo programlarına da katılan Demirbağ, sanat yaşamında, Mustafa Süer, Hafız Osman Öge ve İzzet Yetiş’i örnek aldığını söylemiştir. Ömrü boyunca yüzlerce bant dolduran Paşa Demirbağ; Mığılı Kulüpçü Muharrem, Saatçi Efraim, Kovancılar’da Kahveci Rasim, Stüdyo Kemaliye’nin sahibi Özer Gözler, Kıraçlı Bahri Bey, Yılmaz Kalender’e bu şekilde kayıtlar yapmıştır. Paşa Demirbağ Harput ezgilerinin, Artukoğulları’nın Harput’u fethinden başlayarak bugünlere geldiğini ve Türk mirası olduğunu belirtir.
HADİ ÖNAL VE “PAŞA DEMİRBAĞ” KİTABI…
Hakkında, Hadi Önal’ın yazdığı “Paşa Demirbağ” adlı bir de kitap bulunan Demirbağ’ın yaşamı, sanatı, özel yaşamı ve müzik gelişimi başarıyla anlatılmıştır. Türk müziğine, yüzlerce türkü kazandıran, çağrıldığı her davete hiçbir karşılık beklemeden düzenli bir geliri olmamasına rağmen özveriyle katılan; Elazığlı gençlere ücretsiz müzik dersleri vererek, sanatını gelecek kuşaklara aktarmaya çalışan Demirbağ, Harput Müziğinin yaşayan son üstadıydı. Uzunca bir dönem tedavi gören sanatçı Paşa Demirbağ’ı 3 Aralık 2015 tarihinde yitirmiştik. Sesi ve bize miras bıraktığı türküleri dünya durdukça yankılanacak değerli sanatçımızı rahmetle ve saygıyla anıyorum…
Kaynakça:
1) Önal Hadi, Paşa Demirbağ, Manas Yayıncılık, 2011
2) Abacı Tahir, Harput / Elâzığ Türküleri, İkaros Yay., 2013, s. 54-59, 163-174
3) Şemsettin Taşbilek, Elâzığ Müzik Kültürü, Başarı Dergisi Yay., 2012, 2. Cilt, s. 74-83
4) Fotoğraflar: Şemsettin Taşbilek Arşivi, Elâzığ Müzik Kültürü, Başarı Dergisi Yayınları, Süleyman Yapıcı, Mehmet Şükrü Baş.
