ÖZEL ARAŞTIRMA-
AV. CEM BAYINDIR
“Ne büyüksün ki kanın kurtarıyor Tevhîd’i...
Bedr’in arslanları ancak, bu kadar şanlı idi...
Sana dar gelmeyecek makberi kimler kazsın?
‘Gömelim gel seni tarihe’ desem, sığmazsın.”
Çanakkale Zaferi için yazılmış yukarıdaki eşsiz satırların şairi, onurlu ve büyük münevver Mehmet Akif Ersoy’u, kahraman ordumuza adayarak yazdığı “İstiklal Marşı”nın TBMM’de 12 Mart 1921 tarihinde milli marşımız olarak kabul edilmesinin yıl dönümü dolayısıyla saygı ve rahmetle anıyorum.
*BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI
Tarihte yaşanmış iki tane dünya savaşı içerisinde, bizim de katıldığımız savaş olan Birinci Dünya Savaşı; yalnızca bizim yönümüzden değil dünya tarihi açısından da çok önemli gelişmelerin doğmasına neden olan bir dönüm noktasıdır. İşte bu büyük dünya savaşının olası birçok gelişmesi ve sonucunu Çanakkale Cephesi belirlemiştir.
*****************************02-FOTO-2-
*ÇANAKKALE SAVUNMASI
Çanakkale Savaşları, Birinci Dünya Savaşının 1915-1916 yıllarında, Gelibolu Yarımadasında Türklerle, Fransa, İngiltere başta olmak üzere tüm İtilaf Devletleri arasında yapılan deniz ve kara muharebeleridir.
İtilaf Devletleri, Osmanlı İmparatorluğunun başkenti İstanbul’u alarak İstanbul ve Çanakkale Boğazlarını ele geçirmek, silah ve erzak sevkiyatı için Rusya ile bağlantı yolu açabilmek amacıyla harekete geçmişler ve bunun için de ilk hedef olarak Çanakkale Boğazı’nı seçmişlerdi. Ancak dev gemilerle, uçaklarla, korkunç silah, asker ve malzeme üstünlüğüne karşın, dünya tarihinin belki de en büyük savunmalarından birini gerçekleştiren başta Mustafa Kemal Paşa, Esat Paşa ve Cevat Paşa’nın önderliğinde Türk ordusu, bu korkunç saldırıları önlemiş ve düşmanı geri çekilmek zorunda bırakmıştır.
Çanakkale Boğazı istihkâmlarının 3 Kasım 1914’te ilk kez bombardıman edilmesinden sonra 19 Şubat 1915’te başlayan deniz harekâtı 18 Mart’a kadar İtilaf gemilerinin ağır bombardımanı ve mayın arama gemilerinin çalışmaları ile Türk topçularının karşı ateşleriyle sürmüş, 18 Mart 1915 günü yaşanan deniz muharebeleri, Türk ordusunun kesin zaferiyle sonuçlanmıştır.
*SAVAŞIN YAZGISINI DEĞİŞTİREN BİR KOMUTAN
İşte dünyanın ve Türkiye’nin yazgısını değiştiren Çanakkale Cephesinin en öne çıkan komutanları içinde o zaman Harput’a bağlı bir kaza olan Arapgirli Cevat Paşa (Çobanlı) da yer almıştır.
Yöremiz insanı Cevat Paşa (Çobanlı) 1871 yılında doğmuş, Galatasaray Lisesi’nin ardından 1894 yılında Harp Akademisi,ni birincilikle kurmay yüzbaşı rütbesiyle tamamlamış, 1914 yılına kadar birçok önemli görevde bulunmuştur. 10 Ağustos 1914’te Çanakkale Müstahkem Mevki Komutanlığına atanmıştır. Cevat Paşa göreve başlar başlamaz Boğaz tahkimatının güçlendirilmesi için gece gündüz çalışmış, 3 Kasım 1914’te Çanakkale Boğazı’nın İtilaf Devletleri donanması tarafından bombardıman edilmesiyle başlayan Çanakkale Savaşları’nın deniz ve kara muharebelerine katılmıştır. Çanakkale Boğazı savunmasının boğazın içinde yapılması gerektiğini savunan bir plan hazırlamış ve bu plana göre kadro dışına çıkarılan bataryaları tekrar kuruluşa aldırmış savunmanın güçlendirilmesi için en önemsiz vasıtalardan bile yararlanılmasını sağlamıştır. Yöremizin gurur kaynağı Cevat Paşa 18 Mart Çanakkale Boğaz Zaferi’nin kazanılmasında büyük bir rol oynamış, deniz savaşlarının ardından, 9 Ekim 1915’te 14’üncü Kolordu Komutanlığına atanarak kara savaşlarında da görev yapmış, sonra da Güney Grup Komutanı olarak, müttefikler Çanakkale’yi terk edinceye kadar görevine devam etmiştir.
Belirtmeliyiz ki, Çanakkale’de Türk ordusunun kahramanlık destanının yazılmasında komuta kademesindeki subaylardan başlayarak tüm Mehmetçiklerin büyük katkısı olmuştur. On binlerce şehit verilen bu cepheye en çok asker gönderen yerlerden biri de Harput’tur.
*MİRLİVA (TUĞGENERAL) CEVAT PAŞA’NIN YANINDA GENÇ BİR KOMUTAN: YARBAY MUSTAFA KEMAL
“Ben size taarruzu emretmiyorum, ölmeyi emrediyorum! Biz ölünceye kadar geçecek zaman zarfında yerimize başka kuvvetler ve komutanlar geçebilir!” diyen; Anafartalar’da, Kireçtepe’de ve Conkbayırı’nda tek başına aldığı kararla düşmanı yok eden, 19. Tümen’in başındaki büyük kahraman Mustafa Kemal Paşa’yla birlikte, Çanakkale Müstahkem Mevki Komutanı Cevat Paşa, hem deniz hem de kara muharebelerinde görev yapan birkaç komutandan birisi olarak Çanakkale Cephesi’nde çok önemli bir yere sahip olmuştur.
18 Mart Zaferinin kazanılmasında da en büyük pay Mustafa Kemal Paşa ve Cevat Paşa’nındır.
*****************************03-FOTO-3-
*CEVAT PAŞA’NIN ANILARINDA ÇANAKKALE…
Cevat Paşa o günleri şöyle anlatmaktadır:
“Kaymakam Mustafa Kemal Bey’le beraberdik. Kirte’ye gittik, bu sırada düşman donanmasının Boğazlara doğru ilerlemekte olduğunu gördük. Gemilerin almış olduğu tertibata nazaran bunu alelade bir harekât olmadığına kani olarak hemen Alçıtepe’ye doğru geri döndük. Bu anda ilk taarruz mermisi başımızın üzerinden geçerek Alçıtepe’ye saplandı. Hemen Maydos’a (Eceabat) hareketle Mustafa Kemal Bey’den ayrılarak Çanakkale’ye döndüm”
Cevat Paşa’nın gelişi ile düşman gemisi Bouvet’in batışı aynı ana denk gelmişti. Cevat Paşa karargâha gelene kadar muharebeleri idare eden Selahattin Adil Bey, Cevat Paşa’nın komutayı devralmasıyla üzerinden çok zor ve büyük bir yük ve sorumluluğun kalktığını söylüyordu. 18 Mart günü düşmanın üç büyük zırhlısı battı, dört zırhlısı ağır hasar alarak savaş dışı kaldı ve yüzlerce askerini de kaybetti. Güneşin son ışıklarıyla birlikte donanmanın Boğazdan perişan bir şekilde çıkışını Dardanos Tabyasında izleyen Cevat Paşa, gemilerin ardından:
“Gittiler... Geçemediler. Geçemeyecekler.” diye yüksek sesle askerlerine seslendi…
Cevat Paşa’ya yıllar sonra 18 Mart 1915 gününün en değerli bu anı sorulduğunda: “O gün güneşin son ışıklarıyla Boğaz’dan perişan halde çıkmakta olan düşman filosunun görünüşü idi.” cevabını verecekti.
Cevat Paşa’nın 18 Mart zaferinden sonra 19 Mart günü Müstahkem Mevki birliklerine yayınladığı günlük emri şöyledir:
“Dünkü bombardımanda görevi başında büyük bir dayanıklılık ve fedakârlık gösteren bütün kahraman askerlerimizi düşman donanmasının uğradığı yenilgiden dolayı kutlarım. Cuma ve pazartesi geceleri Yasin ve Fetih sureleri okunarak bu uğurda şehitlik mertebesine ulaşan silah arkadaşlarımızın aziz ruhlarına hediye edilmesini teklif eder ve o kahraman evlatların hiç şüphesiz şanlı Osmanlı tarihini aydınlatacak menkıbelerini gelecek nesillere bir yiğitlik örneği olarak aktarılabilmesi için layık oldukları saygıyla hafızalara kazınmasını tavsiye ederim.”
*****************************04-FOTO-4-
*BASINDA CEVAT VE MUSTAFA KEMAL PAŞALAR
Cevat Paşa ile Mustafa Kemal Paşa’nın Çanakkale Muharebeleri devam ederken Tasvir-i Efkâr gazetesinin 5 Nisan 1915 nüshasında yayımlanmış fotoğraflarında ve altındaki yazılarda da onların kahramanlığına değinilir. Cevat Paşa ile ilgili yazı şöyledir:
“Makam-ı Hilafet-i Muazzamanın kapılarını İslam’ın en büyük düşmanlarının akurane savletlerine karşı kemal-i celadet ile muhafaza eden kahramanların zişan ve asalet kumandanı” (Tasvir-i Efkâr, 5 Nisan 1915, s. 1)
Büyük Mecmua’nın 20 Mart 1335/1919 tarihli 3. sayısında da bu iki kahramandan şöyle söz edilir:
“Ezcümle (özellikle) Mustafa Kemal ve Cevat Paşalarla milletimizin kahramanlığı Çanakkale savaşlarında bütün dünyaya ispat edilmişti. Osmanlı tarihinin en şerefli bir sayfasını işgal edeceğine şüphe olmayan Çanakkale muvaffakiyeti (başarısı) orada çarpışan Türklük ruhunu, Türklük fedakârlığını ispat ettiği gibi; bir de Mustafa Kemal gibi büyük bir kahramana malik (sahip) olduğumuzu gösterdi.
Tarih Çanakkale vakasını (savaşlarını) kaydederken hiç şüphesiz Mustafa Kemal ve Cevat Paşa’ların (Cevat Çobanlı, Türk Generali, 1871-1938) isimlerini de altın harflerle yazacaktır. Bu büyüklerini tanımak mecburiyetinde olan gençlik, [Mustafa Kemal] namını da (adını da) hafızalarına (belleğine) ilave etmeli ve halâskârlarımızdan (kurtarıcılarımızdan) birinin de O olduğunu unutmamalıdır.”
Tasvir-i Efkâr gazetesinin 3 Mayıs 1915’teki 1. sayfasında “Çanakkale Sahne-i Cidali: Galipler ve Mağluplar” başlıklı yazının altında Fransız General d’Amade ve İngiliz General Hamilton’la birlikte Cevat Paşa’nın fotoğrafı yer almıştır. Fotoğrafın üzerinde: “Gelibolu Şibhi Ceziresinde şanlı ve bahadır askerlerimizin pek faik düşmana karşı gösterdikleri havarik-i celadet ve hamaseti teşkil eden asalet-i tesmiye ve necabet-i fıtriye ile mütecaviz Cevat Paşa Hazretleri” yazmaktadır.
Yine, Tasvir-i Efkâr gazetesinin 29 Ekim 1915 tarihli sayısında, İstanbul’u kurtaran komutanlar olarak Cevat Paşa ve Mustafa Kemal Bey’in fotoğrafları basılmıştır.
Cevat Paşa’nın resminin altında: “Çanakkale’yi muhacemat-ı bahriyeye karşı pek büyük iktidar ve maharet ile müdafaa eden ve mefahir-i milliyemize 5 Mart muzafferiyetini ilave eden Mevki-i Müstahkem Kumandanı necabet-i fıtriye ile mümtaz Mirliva Cevat Paşa” yazmaktadır.
*****************************05-FOTO-5-
*YADSINAMAZ GERÇEKLER…
Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün savaşa katılmadığı, Çanakkale’de başarısız olduğu, rütbesinin düşük olduğu savaşta rolünün olmadığı gibi aslı astarı olmayan, deli saçması iddiaları ve iftiraları ileri süren sahte derin tarihçi ve feslilerin iddialarının aksine görülüyor ki, henüz ortada Kurtuluş Savaşı bile başlamamış ve henüz Samsun’a bile çıkılmamışken içeride ve dışarıda tüm gazeteler Gazi Mustafa Kemal gibi genç bir komutandan ve Cevat Çobanlı gibi bilgisi, çalışkanlığı, dürüstlüğü, yürekliliği, mertliği, yardımseverliği ve adaletli karakteri ile Türk ordusuna ve Türk milletine çok kıymetli hizmetlerde bulunmuş değerli bir subaydan söz etmektedir.
* SON DÖNEMLERİ ELAZİZ MEBUSLUĞU VE VEFATI
21 Ekim 1923’te 3. Ordu Müfettişliği’ne atanan ve aynı zamanda memleketinin milletvekili olarak Elaziz Mebusluğu (Elâzığ Milletvekilliği) görevini de yürüten Cevat Paşa, 1924’te Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın isteği üzerine Elâzığ milletvekilliğinden istifa ederek Askerî Şûra üyeliğine atandı ve 7 Ocak 1925’te Musul ve 28 Kasım 1925’te de Irak sınırı sorunları için Cemiyet-i Akvam’da (Milletler Cemiyeti) görevlendirilen heyetlerde “Askerî Müşavir” olarak bulundu. Cevat Paşa, çok iyi derecede Almanca, Fransızca ve iyi derecede de İngilizce de bildiği için çeşitli yurtdışı görevlerinde ve komisyonlarda Türkiye’yi temsil etmiş, 13 Mart 1938 tarihinde de vefat etmiştir.
Çanakkale Savaşları’nın ve Kurtuluş Savaşı’nın kahramanları Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Cevat Çobanlı ve silah arkadaşlarını, bu topraklar için canlarını seve seve ateşe atmış kahramanları, tüm şehit düşmüşleri sonsuz rahmet ve saygıyla anıyorum. Vatan size minnettardır…
