Borsa İstanbul’da kadın ve genç yatırımcı oranının istikrarlı bir şekilde arttığını görüyoruz. Kadın yatırımcı oranı, 2022 sonunda toplam yatırımcıların %27’sine tekabül ederken 2024 sonunda bu oran %35’e yükseldi. Aynı şekilde, 18-30 yaş arası yatırımcılar 2022 yılı sonunda yaklaşık 794 bin kişiyken 2024 yılı sonunda yaklaşık 1,9 milyona ulaştı.
Borsa İstanbul’da işlem gören şirketlerde kadın yöneticilerin oranlarına bakacak olursak, Sabancı Üniversitesi Kurumsal Yönetim Forumu Direktörü Ata Can Bertay’ın Türkiye'de Yönetim Kurulunda Kadın Raporu sunumundaki 2024 yılı verilerine göre, BIST'e kayıtlı 562 şirketin pay sahipleri 2024 yılında yönetim kurullarına 3.745 direktör atadı. Bu direktörlerin 1.274’ü, yani %34’ünü bağımsız yönetim kurulu üyeleri oluşturdu. Kadın üye oranı ise %17,9’dan %18,7’ye yükseldi. 2024 yılında 562 şirketin 191’inin yönetim kurulları tamamen erkeklerden oluştu. Bu sayı, tüm şirketlerin %34’üne karşılık geldi. 2023 yılında yönetim kurullarının tamamı erkek olan şirketlerin sayısı 179, tüm şirketlerdeki oranı ise %34,6 olarak hesaplanmıştı. Tüm BIST şirketleri içerisinde yönetim kurulu başkanı kadın olan şirket sayısı 45’ten 50’ye yükselirken, yönetim kurulunda yer alan kadın CEO sayısı 23’ten 25’e çıktı.
SPK’nın önerdiği minimum kadın üye oranı olan %25’i yakalayan şirket sayısı 154’ten 183’e yükselse de bu oran, tüm şirketlerin sadece %32,6’sını oluşturdu. En az üç kadın üyesi olan 95 şirket, tüm şirketlerin sadece %16,9’unu oluşturdu. Raporda, 467 şirketin henüz karar mekanizmalarında etkin toplumsal cinsiyet çeşitliliğini sağlayamadığına dikkat çekildi.
Özellikle BIST-100 şirketlerinde kadınların yönetim kurullarındaki temsili genel ortalamanın üzerinde seyrederek 2024’te %19,7’ye yükseldi. Bağımsız yönetim kurulu üyeleri arasında kadın oranı ise %28,8’e ulaşarak büyük şirketlerde çeşitliliğe yönelik farkındalığın arttığını gösteriyor. Ancak daha geniş çapta ele alındığında önemli engeller devam ediyor; BIST’e kote şirketlerin %34’ünde hâlâ kadın yönetim kurulu üyesi bulunmazken kadınlar üst yönetimde, özellikle de CEO ve icracı yönetim pozisyonlarında ciddi şekilde yetersiz temsil ediliyor.
Türk bankacılık sektörü bu paradoksun en net örneklerinden biri. Kadınlar iş gücünün yarısını oluşturmasına rağmen yönetim kurulu koltuklarının yalnızca %12,7’sini ve üst düzey yönetici pozisyonlarının %19,3’ünü elinde bulunduruyor. Finans sektörünün, kurumsal yönetimde toplumsal cinsiyet eşitliğini teşvik edebilecek dönüştürücü gücü göz önüne alındığında bu durum, sistematik değişimin gerekliliğini açıkça ortaya koyuyor. Sabancı Üniversitesi Kurumsal Yönetim Forumu’nun Bağımsız Kadın Direktörler Veritabanı, bu boşluğu kapatmada kritik bir rol oynayarak şirketlere nitelikli kadın liderlere erişim imkânı sunuyor ve kurumsal yönetimde daha kapsayıcı, etkin bir yapı oluşmasına katkıda bulunuyor.
Yüzde 30 Kulübü Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı Melsa Ararat, "Atamalarda fırsat eşitliği ve liyakati esas alan şirketlerde kadınların karar organlarında temsili giderek artarken, tamamı erkeklerden oluşan yönetim kurullarına sahip bir grup şirkette uzun süredir bu durumun değişmediğini ve yönetimlerin kemikleştiğini görüyoruz. Bu durum, şirketler arasındaki cinsiyet eşitliği uçurumunu büyütürken kadınlara yönelik ayrımcılığın bazı şirketler için bilinçli bir tercih olduğunu düşündürmekte ve topyekûn ilerlemenin ancak düzenlemeler yoluyla gerçekleşebileceğini göstermekte.
Diğer yandan, kapsayıcılık karşıtı ve ayrımcılığı körükleyen siyasi tercihlerin başta ABD olmak üzere bazı ülkelerde saldırıya geçtiği bir döneme girdik. Gücün belli ellerde yoğunlaşmasını korumaya yönelik bu karşı saldırı, inovasyona, büyümeye ve refahın hakkaniyetli dağılımına sekte vurabilir. Yatırımcıların ve finans sağlayıcıların bilimsel araştırmalarla desteklenen kapsayıcılık talepleri, bu ülkelerde her zamankinden daha önemli bir rol oynayacaktır. Ülkemizde finans sektörünün bu yönde harekete geçmesini çok sevindirici buluyorum." dedi.
Kadınlar Günü kutlu olsun.