Türkiye’de asgari ücretli vatandaşlar hâlâ kira ödeyebiliyor; ancak ev sahibi olma hayali her geçen yıl biraz daha uzaklaşıyor. Son 14 yılda kira ve konut fiyatları katlanarak artarken, asgari ücretlinin alım gücü özellikle konut sahibi olma konusunda ciddi bir erozyona uğradı. TÜİK ve TCMB verileri, gelir-fiyat makasının ne kadar açıldığını gözler önüne seriyor.
KİRALAR 14 YILDA 4 KAT ARTTI
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 2010 yılı sonunda kiracıların ödediği ortalama gerçek kira 488 TL iken, bu rakam 2015’te 669 TL’ye, 2020’de 1.122 TL’ye çıktı. Enflasyon hesabında kullanılan ve 2022 Nisan ayında açıklanan 1.408 TL’lik kira bedeli baz alındığında, 2024 yılı sonu itibarıyla ortalama kira 8.170 TL’ye kadar yükseliyor. Bu da yaklaşık yüzde 480’lik bir artış anlamına geliyor.
KONUT FİYATLARI REKOR KIRDI
Kira artışlarının çok ötesinde bir tablo ise konut fiyatlarında görülüyor. Merkez Bankası'nın (TCMB) verilerine göre 100 metrekarelik bir konutun ortalama fiyatı 2010’da 106 bin TL iken, 2015’te 221 bin TL’ye, 2020’de 397 bin TL’ye çıktı. 2024 yılı sonunda ise aynı büyüklükteki bir konutun fiyatı ortalama 3 milyon 606 bin TL’ye ulaştı.
EVİN KİRA KARŞILIĞI İKİ KATINA YAKLAŞTI
Ev fiyatlarının kira bedelleriyle kıyaslandığı tablo da dikkat çekici. 2010’da ortalama bir ev, 218 kira bedeline eşdeğerken; bu rakam 2024’te 441 aya çıktı. Yani ev almak için gerekli kira süresi neredeyse iki katına yükseldi.
ASGARİ ÜCRETLİ KİRAYI KARŞILAYABİLİYOR AMA...
Ekonomim'den Şeyda Uyanık'ın haberine göre, asgari ücretlinin kira ödeme gücü 14 yılda kısmen artsa da bu durum ev alabilme gücüne yansımadı. 2010’da asgari ücret, ortalama 1,56 kiraya denk gelirken; 2024’te bu oran 2,08’e yükseldi. Yani kira ödeme oranı bir nebze iyileşti.
EV ALMA HAYALİ TARİHE KARIŞIYOR
Ev sahibi olmak ise neredeyse imkânsız hale geldi. 2010’da asgari ücret bir evin yüzde 0,72’sine denk gelirken; 2024’te bu oran yüzde 0,47’ye geriledi. Başka bir deyişle, asgari ücretli bir çalışanın bir konut satın alabilmesi için maaşının tamamını hiç harcamadan 213 ay, yani yaklaşık 18 yıl boyunca biriktirmesi gerekiyor.
BARINABİLİYOR AMA SAHİP OLAMIYOR
Veriler, asgari ücretli vatandaşların kira ödemekte büyük zorluk yaşamadığını ancak ev sahibi olmanın artık ciddi bir ayrıcalık haline geldiğini ortaya koyuyor. Kiracılığa mahkûm edilen milyonlar için “ev alma hayali”, giderek daha çok geçmişte kalan bir nostaljiye dönüşüyor.