En son 2004 yılında uygulanmış olan enflasyon muhasebesi, bu yıl sonunda tekrar uygulanacak. Enflasyon dönemlerinde şirket varlıklarının muhasebe kayıtlarındaki değerleri ile gerçek değerleri arasındaki fark önemli ölçüde açılmaktadır. Bu yüzden enflasyon düzeltmesi ile; paranın satın alma gücündeki değişimler nedeniyle gerçek durumu ifade etmeyen mali tablolar, gerçek değerlerini yansıtmak üzere düzeltme işlemine tabi tutulmaktadır.
Yasada öngörülen koşullar dahilinde 2003 ve 2004 yıllarında mali tablolar enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş, 2005 yılının geçici vergi dönemlerinde koşullar oluşmadığından uygulama sona ermiştir. İşletmeleri enflasyon vergisine karşı koruyacak enflasyon düzeltmesi herhangi bir erteleme olmazsa 31 Aralık 2023 tarihli mali tablolara uygulanacak.
Kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri mali tablolarını enflasyon düzeltmesine tabi tutacaklardır. Enflasyon düzeltmesi sadece bilanço kalemleri üzerinde yapılacak olup, gelir tablosu enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacaktır. Düzeltmeye esas olan “parasal olmayan” kalemlerdir. Bir başka deyişle bilançodaki sadece parasal olmayan kalemler enflasyon düzeltmesine tabi tutulacaktır. Arazi ve arsalar dahil tüm gayrimenkuller, iktisadi kıymetler, stoklar ve öz kaynak kalemleri enflasyon düzeltmesine tabi tutulmaktadır. Enflasyon düzeltmesi uygulaması sürekli değil, ancak zorunludur.
Enflasyon düzeltme işlemleri; faaliyetlerini öz kaynaklarla finanse eden firmalar için kurmaca, yani gerçek dışı vergi ödemelerini engelleyecektir. Firmaların 31.12.2023 yılı bilançosunda yapacakları düzeltme işlemleri doğrudan vergi etkisi yaratmayacak, ancak düzeltilen parasal olmayan kalemler 2024 ve sonraki yıllarda düzeltilmiş değerleri üzerinden gider, maliyet veya gelir unsuru olarak dikkate alınacaklarından 2024 ve ileriki yıllarda dolaylı olarak vergi etkisi yaratacaktır. Örneğin; şirketler iktisadi kıymetlerinin düzeltilmiş değerleri üzerinden 2024 yılından itibaren ve daha sonraki yıllarda daha fazla amortisman ayıracaklarından bu durum işletmelerin daha az vergi vermelerine neden olacaktır. Keza aynı durum düzeltilmiş stok maliyetleri 2024 yılından itibaren satılan maliyeti olarak kabul edileceğinden bu kalemin elden çıkarılmasında firmalara vergisel anlamda avantaj sağlayacaktır. (*)
Enflasyon düzeltmesi 31.12.2023 tarihli mali tablolar üzerinden yapılacağı için bu düzeltme işlemlerinin 2023 yılı gelir ve kurumlar vergisi beyan dönemine kadar tamamlanması gerekecektir.
Kaynakça :
(*) Emre Özercan