Yıllardır süren hayat pahalılığı ve bunun sonucu günden güne azalan alım gücü nedeniyle çıkmaza giren emekliler için hayat yaşanmayacak hale geldi. 2023 yılında, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK)’da emekli olanların sayısı 2 milyon 101 bin kişi artarak bu sayı 2024 yılında 16 milyon 30 bin kişiye ulaştı. Buna karşın çalışan sayısı ise 23 milyon 21 bine geriledi. Emeklilerin yüzde 66.9’u işçi emeklisi (11 milyon), yüzde 12.82i Bağ-kur tarım hariç emekliler (1.92 milyon), yüzde 5.1’i Bağ-kur tarım emeklisi (0.77 milyon) ve yüzde 15.2’si memur emeklisi (2.3 milyon) oluşturmaktadır. (1)
ABD’li şirket Natixis Investment, Türkiye’deki emeklilerin, diğer ülkelerdekine kıyasla gelir ve yaşam kalitesi bakımından ne kadar geride kaldığını ortaya çıkaran bir araştırma yayımladı. Emekliler için en yaşanabilecek ülkeler seçilirken, sağlık, yaşam kalitesi, maddi refah ve emeklilerin geliri dikkate alındı. Yapılan araştırmaya göre, “Küresel Emeklilik Endeksi” nde Türkiye yüzde 36 ile 44 ülke arasında sondan ikinciliği paylaştı. Türkiye’den daha kötü tek ülke yüzde 10 ile Hindistan oldu. Brezilya’daki emekliler, yüzde 36 ile Türk emekliler ile beraber sondan ikinciliği paylaşırken Kolombiya ve Meksika’da emeklilikte en yaşanmaz ülkeler arasında girdi. Endekste en iyi ülkeler arasında ilk sıraları yüzde 83 ile Norveç, yüzde 82 ile İsviçre ve yüzde 81 ile İzlanda aldı.
Endeks hesabında kullanılan alt başlıklara göre, gelir bakımından Türkiye’deki emekliler dünya sıralamasında sonuncu oldu. Türkiye’deki emeklilerin finansal gelir puanı yüzde 47 olurken, Rusya ve Yunanistan yüzde 49 ile Türkiye’yi izledi. (2)
Ülkemizde 2003 yılında emekli sayısı 6.8 milyon iken, 2024 yılında bu sayı 16 milyona ulaştı. Nüfusa oranı artan emeklilerin milli gelirden aldığı pay her yıl geriliyor. Özellikle 2021 ve 2022 yıllarında emeklilerin gayrisafi milli hasılasından aldıkları payların oldukça azaldığını görüyoruz. Sosyal Güvenlik Kurumu ve TÜİK verilerine göre 2009 yılında emekli aylıklarının gayrisafi milli hasılaya oranı 6.82’ydi. Yani milli gelirin yüzde 6.82’si emekli maaşına gidiyordu. 9.2 milyon emeklinin maaşı için 68.6 milyon lira ödenirken, 2022 yılında 13.9 milyon emekli için yıllık maaş ödemesi 668.8 milyar lira oldu. Emekli aylıklarının gayrisafi milli hasılaya oranı 4.46’ya kadar düştü. (3)
Yıllar içinde emeklilerin nüfusa oranının düzenli şekilde arttığı, 2003’te her 100 kişiden 10’u emekli iken, bu sayı 2022’de 16’nın üstüne çıktı. 2022’de 2 çalışan 1 emekliye bakarken 2023’te 1 emekliye bakan sayısı 1.6 kişiye düştü. Oysa, sosyal güvenlik sisteminin ayakta durabilmesi için en az 4 çalışana karşılık, en fazla 1 emekli olması gerekiyor. Bu yıl EYT emeklisi daha da artacağı için dengenin 1 çalışanın 1 emekliye bakacak hale dönüşecek olması ciddi bir tehlike oluşturacak. Geçmişte hükümetler sırf oy alma hesabı ile emeklilik yaşını aşağıya çeken düzenlemeler yaparak sosyal güvenlik sistemimizi tahrip ettiler. Bu yetmezmiş gibi geçen yıl EYT’nin devreye girmesi ile SGK gelirlerinin emekli aylıkları ve diğer masrafları karşılamaya yetmez hale geldi. Bundan ötürü Hazine ve Maliye Bakanlığı sürekli SGK’ya bütçeden kaynak aktarıyor. Bu gidişle sadece kurum değil devlet bütçesi de batacak gibi görünüyor.
Kaynakça :
(1) Ekonomim.com
(2) Ali Gülen
(3) By Euronews