ELAZIĞLI OZAN ‘’TESLİM ABDAL’’

     Elazığ’ın Baskil ilçesine bağlı Şeyh Hasan köyünde doğan Teslim Abdal, on yedinci yüzyılda yaşamış bir şairdir/ozandır. Anadolu toprakları üzerinde yaşamış, Türk halk edebiyatı açısından büyük önem arz eden Teslim Abdal’a ait yüzlerce şiir ve nefes bulunmaktadır. Şeyh Hasan köyünde bulunan Teslim Abdal Mezarlığı’nda yer alan türbede metfundur. Türbenin içerisindeki mezarlardan biri Teslim Abdal’a diğeri ise babası Seyyid Kalender’e aittir. Teslim Abdal’ın mezarının baş şahidesi kısmında “Vefatı Hicri 1135 ‘’Galender Bin Es-Seyyid Teslim Abdal” ibaresi yer almaktadır. Hoca Ahmet Yesevî Tavil Hazretleri’nin dördüncü kuşak torunu olduğu bilinmektedir.  Teslim Abdal gelenek olarak Türk İslam geleneği içerisindedir. Daha özelde ise Alevi Bektaşi çizgisinde yer alan önemli ozanlardan biridir. Halkın konuştuğu dille şiirlerini söylemiştir. Karamanoğlu Mehmet Bey’in 13 Mayıs 1277 tarihli fermanında vurguladığı gibi: “Bugünden sonra divanda, bargâhta, mecliste ve meydanda Türkçeden başka dil kullanılmayacaktır.” buyruğuna hep sadık kalmıştır. Teslim Abdal şiirlerinde Türkçenin yalınlığını, duruluğunu, kıvraklığını, derinliğini, diriliğini ve dinginliğini koruyarak günümüze kadar getirme işlevini yürütmüştür. Teslim Abdal ata ve dedelerine saygılı biriydi. Bu yüzden öldüğü zaman kendisine daha fazla ilgi gösterilip, Şeyh Ahmet Tavil Dede’ye daha az ilgi gösterilmesine sebep verip saygısızlık etmiş olma ihtimaline karşı, kendi mezarını bugünkü Şeyh Hasan köyünde bulunan Tepe Düzü mevkiine yapılmasını vasiyet eder. Onun için Şeyh Hasan köyünün iki mezarlığı vardır. Teslim Abdal’dan sonra bu soydan gelen kişiler Teslim Abdal Mezarlığı’na defnedildiler. Yalnız Teslim Abdal’ın oğlu İmam, Teslim Abdal hayatta iken vefat ettiği için Şeyh Ahmet Dede Mezarlığı’na defnedilmiştir. Ayrıca torunu Derviş Ali’nin de Şeyh Ahmet Tavil Mezarlığı’nda gömülü olması onun da muhtemelen Teslim Abdal’dan önce ölmüş olabileceği ihtimalini ortaya koymaktadır. Baskil ilçesinde yer alan alevi Türkmen ocaklarından biri de Teslim Abdal ocağıdır. Onun soyundan gelenler bu ocağa mensupturlar. Şeyh Hasan köyünde yaşayan Gültekin, Tosun, Budak, Özbey, gibi soy ismi bulunan aileler Teslim Abdal ocağına bağlı olup onun soyundan gelen ailelerdir. Teslim Abdal şiirlerinde doğduğu köy olan Şeyh Hasan ve yakın çevresi ile ilgili başlıklara da sıklıkla yer vermiştir.  Baskil ilçesi Kale köyünde yer alan Abdulvahap Gazi hazretleri, Fırat nehri, Şeyh Hasan köyünde yer alan Şeyh Ahmet Tavil, Fırat nehri karşısındaki Malatya Eğribük, Morhamam köyleri, Baskil ilçesi ışıklar köyünde yer alan Muşar dağı Teslim Abdalın nefeslerinde bulunan bazı konu başlıklarındandır. Bu durum Teslim Abdal’ın Baskil ilçesinde doğup, burada vefat etiğini açıkça göstermektedir. Osmanlı devleti tarafından Teslim Abdal’a ve onun soyundan gelen ocak zadelere verilen şecerenameler günümüzde Şeyh Hasan köyünde muhafaza edilmektedir. Teslim Abdal’dan gelen ozanlık geleneğini onun soyundan gelen Teko Dede, Kul Mustafa günümüzde ise Hikmet Tosun devam ettirmektedir.

‘’Teslim deden, Teslim baban, Hep kahraman Türk milleti

Orduları pek çok zaman, Vermiştiler dünyaya şan…’’

Yüzlerce şiir ve nefesi bulunan Teslim Abdal’ın seherde bir bağa girdim adlı nefesi…

Seherde bir bağa girdim
Ne bağ duydu ne bağbancı
El vurup güllerin derdim
Ne bağ duydu ne bağbancı

Bağın kapusunu açtım
Sayın ki cennete düştüm
Yar ile tenha buluştum
Ne bağ duydu ne bağbancı

Seherin bülbülü öttü
Öttü de murada yetti
Teslim Abdal yükün tuttu
Ne bağ duydu ne bağbancı  


Kaynakça:  
İdiris Demirel, “Teslim Abdal Şiirlerine Tasavvuf Felsefesi İle Toplum ve Siyaset Felsefesi Açısından Bakışlar’’ Uluslararası Baskil Sempozyumu, Cilt II. s. 1123, 2020.
Aygün Çam, ‘’Nefes ve Semahlarla Elazığ( Baskil-Keban)’’,  Gece Akademi Yayınları, s. 32, 2019.
Oğuz Doğan, ‘’Âşıklık Geleneğinde Elâzığ’ın Yeri ve Önemi‘’ Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, 2017.
İsmail Özmen, “Teslim Abdal Hayatı ve Şiirleri’’, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2002.
Abdulkadir Kıyak, ‘’Halk Dindarlığı Bağlamında Kutsal Mekân Anlayışı Baskil Örneği’’, Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2012/2, c. 1, sayı: 2
İsmail Özmen, ‘’Teslim Abdal Hayatı ve Şiirleri’’, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2002.