ELÂZIĞ’DA İLK 10 KASIM

      Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün, 10 Kasım 1938 yılında ölümü, tüm yurt gibi Elâzığlıları da büyük bir üzüntüye uğratmıştır. Kaldı ki, bir süredir Gazi’nin rahatsızlığını bilen tedirgin Elâzığlılar dönemin yerel gazeteleri ve Halk evi ile parti tebliğleri ile durumu kaygıyla izliyorlardı.

      10 Kasım 1938 Perşembe günü Atatürk'ün ölüm haberi, aynı gün duyuldu ve kentte büyük bir üzüntü ve samimi gözyaşlarıyla karşılandı. Haber, 10 ve 11 Kasım'da Elâzığ iline bağlı tüm kurum ve kuruluşlara tebliğ edildi. Aynı gün Elâzığ Ortaokulu'nda bir toplantı yapılarak Atatürk'ün ölümü nedeniyle duyulan üzüntü ortaya konuldu. Türk Milleti’ne ve gençliğine emanet edilen Cumhuriyet'in muhafaza edilerek onun bıraktığı eserlere bağlılık gösterip sahip çıkılacağı belirgin bir biçimde vurgulandı.

      Turan Gazetesi 11 Kasım 1938 tarihli sayısında, resmi kaynakların yapmış olduğu açıklamaları yayınlayarak, Elâzığ halkına Atatürk’ün ölümünü duyurmuştur. Atatürk’ün hastalığını takip eden doktor heyetinin tebliği başta olmak üzere, hükümet ve TBMM Reisi’nin tebliğlerine sütunlarında yer veren Turan Gazetesi, ayrıca büyük puntolarla Atatürk’ün veciz sözlerine yer vermiştir.

      Turan Gazetesi ertesi gün de 348 milletvekilinin oyunu alan İsmet İnönü’nün cumhurbaşkanı seçildiğini bildirmiştir. Yine aynı tarihli Turan Gazetesi’nin birinci sayfasında Elâzığ’ın tanınmış simalarından ve Elâzığ Halkevi’nde önemli görevlerde bulunmuş olan Ömer Naimi Erdem’in “Atamız Öldü” başlıklı aşağıdaki makalesinin yer aldığını görmekteyiz.

     Ankara’da yapılan cenaze törenine katılmak üzere Elâzığ vilayetini temsilen, Elâzığ Belediye Reisi Kemal Şedele başkanlığında bir heyet oluşturulmuş, 17 Kasım 1938 tarihinde Elâzığ’dan trenle hareket eden bu heyette, Tevfik Yaramanoğlu, Ahmet Karakaya ve Elâzığ’ın bazı ileri gelenleri yer almıştır. 

     Bilindiği üzere, 17 Kasım 1937 tarihinde Atatürk Elâzığ’a gelmiş, bu ziyaretle Elaziz olan şehir ismi Elâzığ olarak değiştirilmiş ve 23 Kasım 1937 tarihinde olağanüstü toplanan Belediye Meclisi 17 Kasım gününün Atatürk Günü ve Gecesi olarak kabul edilerek her sene kutlanması ve Elaziz şehir isminin Elâzığ’a çevrilmesi konularını görüşmüş ve bütün meclis üyelerinin oybirliğiyle kabul edilmişti. Bu bağlamda 17 Kasım 1938 tarihi Atatürk'ün Elâzığ’a gelişinin birinci yıldönümüydü ve bu nedenle 17 Kasım’da bir tören yapılması planlanmaktaydı.  

     O günü ve geceyi neşeli ve sevinçli geçirmek, bir yıl öncesinin hatıralarını yâd etmek için aylar öncesinde hazırlıklara başlanmıştı. Fakat Atatürk’ün ölüm haberi bu sevinci kedere çevirmiştir.

     Buna karşın 17 Kasım gecesi Elâzığ Halkevinde anma toplantısı yapılmış ve toplantıya memurlar, gençler ve kalabalık bir yurttaş topluluğu katılmıştır. Elâzığ Valisi ve Halkevi Başkanı olan Şefik Bicioğlu yapmış olduğu konuşmada yapılan bu toplantının Atatürk'ün Elâzığ'a teşriflerini anmak amacıyla planlandığını ancak Atatürk’ün ölümü dolayısıyla buna olanak olmadığını belirten konuşmasını yaptıktan sonra “maddi varlığını aramızdan kaybettiğimiz, insanlığın en büyük evladı ve Türk Ulusunun Aziz Atasının hatırasına hürmeten” diyerek halkevinde toplananları üç dakikalık bir saygı duruşuna davet etmiştir.

     19 Kasım 1938 tarihinde cumartesi günü öğle vakti Elâzığ Ortaokulu'nun 900 öğrencisi ve öğretmenleri Cumhuriyet Meydanı'ndaki Atatürk Anıtı önünde konuşmalar yapmış, şiirler okumuşlar, cumhuriyet nesli olduklarını vurgulayarak, Atatürk'ün en büyük eseri olan cumhuriyet rejimi ve onun ölmez eserlerine karşı daima en vefalı bir şekilde sadakatle bağlı kalacaklarına da ant içmişlerdir. Töreni izleyen Elâzığ halkı da gençlerin bu andına yüksek sesle, istekle ve içten bir biçimde katılmıştır.   

     21 Kasım 1938 tarihi pazartesi günü öğleden önce Elâzığ Halkevi'nde büyük bir tören yapılmıştır. Asıl matem töreni Cumhuriyet Meydanı'nda Atatürk Anıtı önünde saat 14.00'da öğrenci, asker, memur ve tüm Elâzığ halkının katılımı ile başlamıştır. Saygı duruşundan sonra konuşmalara geçilmiştir. Elâzığ Halkevi adına Elâzığ Ortaokulu Türkçe Öğretmeni Cemile Aytaç tarafından bir konuşma yapılmıştır:

     Harput’ta da aynı gün 21 Kasım günü saat 14.00'da Atatürk Anıtı önünde toplanılarak tören yapılmış, Atatürk'ün Türk Milletine ve Türk Gençliği’ne bıraktığı emanetleri sonsuza değin izlerinde yürüteceğine büyük şefin yüksek ruhu önünde yemin etmiş ve toplanan Harput halkı da bu yemine içtenlikle katılmıştır.

      10 Kasım-21 Kasım 1938 tarihleri arasında tüm yurtta olduğu gibi Elâzığ halkı da Atatürk'ün ölümü dolayısıyla acı ve matemi yaşamıştır. Özellikle 21 Kasım 1938 tarihinde yapılan yas törenine bütün Elâzığ Halkı yoğun bir katılım göstermiştir. Elâzığ halkı Atatürk'ün ölümü karşısında yürekten ve içten bir üzüntü duymuş ve uzun süre yas tutmuştur. 21 Kasım 1938'de yapılan törenindeki konuşmalara baktığımızda Atatürk'e olan büyük sevgi ve saygının derin izlerini görmekteyiz. Bu durum Türk Milleti’nin ve Elâzığlıların Atatürk’e olan derin sevgi ve saygısının sonucudur. Kentimizde, tüm kara propagandalara ve birtakım Türkiye Cumhuriyeti ve Gazi Mustafa Kemal Atatürk karşıtlarına karşın bugün de Atatürk'e olan bu sevgi ve saygının günümüzde diri bir biçimde yaşadığını biliyoruz. Rahmet olsun.

Kaynaklar:

1-HAYKIR Yavuz, Atatürk'ün Ölümü Dolayısıyla Elâzığ'da Yapılan Matem Töreni makalesi, sayfa 535-562,
2-DEMİREL, Yurdal; Tarık Tahiroğlu’nun Hatıralarıyla Elaziz’den Elâzığ’a, 2009.
3-KUTAY, Cemal; Atatürk'ün Son Günleri, Boğaziçi Yayınları, 1981.
4-SUNGUROĞLU, İhsan; Harput Yollarında,
5- TURAN Gazetesi
6- Elâzığ Halk evi Altan dergisi