KÜLTÜR SANAT

ELAZIĞ’DA 1957 SEÇİMİ...

14 Mayıs Genel Seçimleri’ne sayılı günler kala, Araştırmacı yazar Yücel ÇAKMAK siz değerli ‘TURAN’ okurları için 1957 Genel Seçimleri’nde Elazığ’da yaşanan olayları derledi…

Demokrat Parti’nin 1957’de yapılan milletvekili seçimlerini Elazığ’da kaybetmesinde, Atatürk Üniversitesi’nin politik baskılarla Elazığ’dan Erzurum’a alınmış olmasında rol oynadığı bir gerçektir…

Elazığlılar Atatürk Üniversitesi’nin Elazığ da kurulmasıyla ilgili Bakanlar Kurulu’nun kararını ve TBMM’den çıkacak kanunu beklemektedir. Elazığ’a gelen TBMM Başkanı Refik Koraltan, Elazığ Belediye binasının önündeki meydanda toplanan halka hitap etmektedir. Halkın; ‘Üniversite… Üniversite’ diye tempo tutması üzerine; “Sevgili Elazığlılar meraklanmayın üniversitenizin müjdesini yakında Elazığ’ı teşrif edecek olan Sayın Başbakanımız verecektir” der. Bu müjde ile coşan Elazığlılar TBMM Başkanı Refik Koraltan’a büyük tezahüratlarda bulunurlar.

Bu müjdenin üzerinden bir ay geçmeden Başbakan Adnan Menderes’in Elazığ teşrifleri ve verecekleri mutlu haber beklenirken maalesef bazı politik baskılar sonucu Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ın başkanlığında toplanan bakanlar kurulu Atatürk Üniversitesi’nin Erzurum’da açılmasına karar verirler. Karar, aynı gün Ankara Radyosu’nun öğle haberlerinde duyurulur. Bu kararda o zamanın Milli Eğitim bakanı Celal Yardımcı ile Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ın Doğu Anadolu’yu ziyaretinin çok büyük payı vardır. 3. Ordu o zaman Erzurum da konuşlanmış ve orduda görev yapan subay ve paşalarla akşam yemeğinde bir araya gelen Milli Eğitim Bakanı ve Reisicumhur Celal Bayar, komutanlara isteklerini sorar; Onlarda “Maaşlarımız yeterli değil ve çocuklarımıza yüksek tahsil yaptıramıyoruz, Erzurum’a bir üniversite istiyoruz” diye istekte bulunurlar.

Erzurum’da bir üniversitenin kurulması, hiç şüphe yok ki o bölge için çok faydalı dolayısıyla mutluluk duyulması gereken bir olaydır. Ancak, iki yıla yakın bir süre içerisinde çeşitli yönlerden yapılan değerlendirmeler, ilim kurullarının verdikleri raporlar, yerleşke yeri dahi istimlâk edilmiş bu üniversitenin Erzurum’a kaydırılması bütün Elazığlıları üzer.

Elazığlılar çok üzgün ve öfkelidirler. Hükümete çekilen telgrafların haddi hesabı yok. Mahalli gazetelerde tepkili ve tehditkâr yazılar yerini alıyor manşetlerde.

Demokrat Parti’nin 1957’de yapılan milletvekili seçimlerini Elazığ’da kaybetmesinde, Atatürk Üniversitesi’nin politik baskılarla Elazığ’dan Erzurum’a alınmış olmasında rol oynadığı bir gerçektir.

Seçimlere girmeden18 Ekim 1957’de Elâzığ’a Hazar Hidro-Elektrik Santralinin açılışına gelen Başbakan Adnan Menderes’e Havaalanında güzel bir karşılama yapan Elazığlılar, bu konu için dikkati çekilerek milletvekilli adaylarınıza bu dönem oy vermeyeceklerini söylemişlerdir. Bunun üzerine Elâzığ’daki konuşmasında Adnan Menderes, Atatürk Üniversitesi’nin neden Erzurum’a verdiklerini izah etmiş, Ankara’ya döndüğünde Elâzığ’da üniversite için istimlak edilen yerlerde geniş çapta bir Yüksek Teknik Okul yapacaklarının sözünü verir. Menderes, “Eğer tekrar iktidara gelirsem bu konuyu unutmamam için bana telgraf çekin” diye de Elazığlıları uyarmıştı. Sonuç olarak seçimlerde tüm illerde milletvekili çıkartan Demokrat Parti Elâzığ’dan o dönem milletvekili çıkartamamıştır.

1958 yılının Kasım ayında Elazığ Çimento Fabrikası’nın temel atma törenine gelen Başbakan Adnan Menderes’i resmi görevliler dışında, partisinin il başkanı ve Belediye Başkanı da dahil hiçbir Elazığlı karşılamaya gelmediğinden, Başbakan istasyondan şehre gelmeyerek geceyi inşaat halindeki şeker fabrikasının misafirhanesinde geçirmek üzere trenle yola devam eder. Ertesi gün ise temel atma töreninde programda belirtilmesine rağmen konuşma bile yapmayan Başbakan Menderes, akşam onuruna verilen yemekte gazetecilere verdiği demeçte Elazığlıların kendisine gücenmiş olduğunu dile getirmiştir. Başbakan Adnan Menderes’e iyi niyet dileklerini iletmek üzere Ankara’ya giden 17 kişilik heyete Menderes “Beni Çok üzdünüz, Elazığ benim kalemdi. Beni daha fazla üzmeyin, sizi üzerim, çıkın odadan dışarı” diyerek tepki göstermiştir.

27 Ekim 1957 Genel Seçimleri Elazığ ili sonuçları;

Parti

Toplam

Oy oranı
(%)

Milletvekili
sayısı

Cumhuriyet Halk Partisi

36.630

44,4

6

Demokrat Parti

34.433

41,8

0