Hazine ve Maliye Bakanlığı, 2024 Haziran ayına ilişkin bütçe uygulama sonuçlarını açıkladı. Buna göre, merkezi yönetim bütçesi Haziran’da 275 milyar 280 milyon lira, 2024 yılı Ocak-Haziran dönemi yani ilk 6 ayda ise 747 milyar 183 milyon lira açık verdi. Bütçe gelirleri Ocak-Haziran döneminde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 103.8 yükselerek 3 trilyon 831 milyar 365 milyon liraya çıkmasına rağmen bütçe giderleri aynı dönemde yüzde 93.7 artarak 4 trilyon 578 milyar 549 milyon lira oldu. Görüldüğü gibi, bütçe gelirleri giderlere karşı yüzde 10.1 düzeyinde daha fazla artmasına rağmen bütçe açığı yılın ilk yarısında rekor düzeye ulaştı.
Bütçe gelirleri içinde vergi gelirlerine en yüksek katkıyı Gelir Vergisi, Özel Tüketim Vergisi ve Dış Ticaretten alınan vergiler sağladı. Bütçe giderlerinde ise faiz giderleri geçen yıla göre yüzde 109 artışla 574 milyar lira ile en büyük harcama kalemi oldu. Buna göre, bütçe açığının yaklaşık yüzde 76.8’ini faiz giderleri oluşturmaktadır.
Orta Vadeli Programa göre, 2024 yılı için hedeflenen bütçe açığı 2 trilyon 651,9 milyar lira olarak öngörülmektedir. Bu hedef yılın geri kalanında aylık ortalama 318 milyar lira dolayında bir açığa denk gelmektedir. 2024 yılı bütçesinde ise başlangıçta öngörülen bütçe açığı 1 trilyon 651 milyar lira olarak hesaplanmıştı. Ancak, açığın yılsonunda 2 trilyon liranın üzerine çıkacağı kesin gibi… Bütçe açıklarının kapatılması için, yapılan Hazine yardımlarının, bitmek ve tükenmek bilmeyen görev zararlarının ve en önemlisi döviz garantili projelerle ilgili ödemelerin yükü belirli ölçüde bütçenin sırtından bir an önce kaldırılmalıdır.
Meclise sunulan yeni torba yasa teklifinin içinde yer alan vergi paketi ile 500 milyar lira dolayında bir vergi geliri beklentisi hedefleniyor. Buna rağmen bütçe açığının nasıl finanse edileceği sorun olmaya devam edecek gibi... Sonuçta yaklaşık 7 trilyon dolayında olan toplam borç stoku daha da artacaktır. Bütçe açığı nedeniyle yılsonunda borç stokunun 9 trilyon lirayı aşması bekleniyor. Bu nedenle oluşacak bütçe açıklarının kapatılmasında borçlanma dışında başka çözüm yollarının bulunması gerekiyor. Ancak, görünen o ki, borçlanma dışında çözüm gözükmüyor. Kaldı ki, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın Haziran-Ağustos 2024 dönemi için açıkladığı üç aylık borçlanma programının tutarı bile 670 milyar lira…
Sonuç olarak; bütçe açıklarının kapatılmasında, tasarruf önlemleri, vergi gelirlerini artırma ve yeniden borçlanma dışında yeni çözümler bulmamız gerekiyor. Bir başka deyişle, kolay bir çözüm yolu olan borçlanma seçeneği yerine yeni çareler arayarak farklı ve kalıcı sonuçlar elde etmek zorunda olduğumuzu unutmamalıyız. Hazine yüksek faizle borçlanmaya devam ettikçe, toplanan vergilerin büyük bölümünün faize gitmesi kaçınılmaz olacak. Aksi halde sürekli borçlanarak artan faiz yükü sorun olmaya devam edecek ve rekor kıran bütçe açıkları ile yaşamak zorunda kalacağız.