Resmi nikahla evlenmiş bir kadın ve bir erkek, evlendikten sonra ev sahibi olmuşlar, tapusu eşlerden birisinin üzerine yapılmış ve bu evde birlikte yaşamaya başlamışlarsa; söz konusu tek konut (ev), aile konutudur. İşte tam da burada aile konutunuzun; tapusu eşimin üzerine ama benim imzam olmadan satılmasının, ipotek verilmesinin önüne nasıl geçebilirim? diyorsanız, cevabımız aile konutu şerhi olacaktır.
Sizin haberiniz ve imzanız olmadan, eşiniz tarafından satış yapılmasının, ipotek verilmesinin önüne geçen AİLE KONUTU ŞERHİ için Tapu Müdürlüğüne randevu almalı ve başvurmalısınız. Ancak Tapu Müdürlüğüne gitmeden önce taşınmazın, aile konutu olduğunu kanıtlayan belgeyi yanınızda götürmeniz gerecektir. Bunun için Muhtarlıktan alabileceğiniz “Yerleşim Yeri Belgesi” ile tapu müdürlüğüne başvurunuzu yapabilirsiniz. Muhtarlık tarafından verilen Yerleşim Yeri/Adres Tespiti belgenizde taşınmazın Mahalle, Ada ve Parsel bilgilerinin bulunması gereklidir. Aile Konutu Şerhi tesisi için tapu müdürlüğüne “Adres Tespiti/Yerleşim Yeri Belgesi”, T.C. Kimlik Kartı ile başvuru yapmanız yeterlidir. Aile Konutu Şerhi tesisi için harç ve ücret alınmamaktadır, herhangi bir ücret ödemeden ve eşiniz de olmadan işlemlerinizi yapabilirsiniz. Böylece tapuya şerhiniz işlenecek olup muhtemel satış ve ipoteklerin önüne geçmiş olacaksınız.
Peki aile konutu şerhiniz yoksa, eşiniz kredi çekmiş ve sizden habersiz/izinsiz aile konutunuzu ipotek ettirmişse bu durumda ne yapabiliriz? Diyorsanız, cevabımız aile konutu üzerindeki ipoteğin kaldırılması davası olacaktır. Bu davada öncelikle taşınmazın, aile konutu olduğunu tanık ve diğer delillerle ispatlamanız gerekecektir.
Türk Medeni Kanunu 194. Maddesi ile aile konutunun ipotek ettirilmesi, satılması, sınırlandırılması eşin açık rızasına bağlanmıştır. Eğer aile konutunun ipotek ettirilmesine veya satılmasına, tapusu üzerine kayıtlı olmayan eş; açık, yazılı rıza göstermezse ipotek işlemi veya satış işlemi geçersiz olacaktır. Burada Tapuda aile konutu şerhi olmasa bile bunu bilebilecek durumda olan veya bilen satın alan kişinin iyi niyetinin bulunduğunun kabul edilmesi mümkün değildir. Bununla ilgili Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E. 2015/2-247 K. 2015/2323 T. 21.10.2015 ilamı ile ‘’Davalı eş dava konusu aile konutu üzerinde diğer davalı banka lehine ipotek tesis etmiş, bu işlem sırasında davalı banka tarafından davacı eşin açık rızası alınmamıştır. Bu durumda, TMK'nın 194/1 maddesi eşin açık rızasını aradığından, yapılan işlemin geçerli olduğunu kabul etmek imkansızdır.’’ gerekçesiyle ipoteğin kaldırılmasına karar vermiştir.
Yine aile konutu şerhiniz yoksa, ipotekten de haberiniz olmamış/açık izniniz alınmamış ve aile konutunuz banka tarafından alacağına karşılık olarak devralınmış veya eşiniz tarafından herhangi başka bir kişiye haberiniz olmadan ve izniniz alınmadan satılmışsa ne yapabiliriz? Diyorsanız, cevabımız tapu iptal ve tescil davası olacaktır.
Burada da TMK 194. Maddesi uygulama alanı bulacak, yine taşınmazın aile konutu olduğunu ispatlamanız gerekecektir. Hakeza Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2019/2-318 E. 2019/1238 K. T. 28.11.2019 ilamı üzerinden inceleme yapacak olursak; banka yönünden taşınmazın aile konutu olduğu yapılan ekspertiz incelemesi ile öğrenilmiş olduğu için bankanın iyi niyet iddiası kabul edilmemiş, eşin açık yazılı rızası alınmadan yapılan ipotek işlemi baştan itibaren geçersiz olacağından buna bağlı olarak bankaya yapılan tapu devir işlemi de yolsuz (geçersiz) tescil olduğuna, bu anlamda banka üzerinde olan tapunun iptali ile rıza göstermeyen eş üzerine tescili sağlanmıştır. Eğer tapu iptali mümkün değilse örneğin banka, iyiniyetli başka bir kişiye aile konutunuzu satmış ise bu durumda konutun güncel değerini talep edebilirsiniz. Hemen burada belirtmek gerekir ki her somut olay kendi içinde farklılık göstermekte olup tapu kayıtlarındaki şerh ilk önleyici tedbiriniz olacaktır.
Hiç bu aşamaya kadar gelmeden ve riskleri katlayarak arttırmadan baştan aile konutu şerhi alınırsa, sizin imzanız/rızanız olmadan eşiniz tarafından ne tapu devri yapılabilecek ne de ipotek ettirilebilecektir. Sağlıcakla kalınız.